Trong quá trình đồng hành cùng con cái trưởng thành, liệu bạn đã từng trải qua những khoảnh khắc này:
Chỉ vì thiếu một điểm, không đạt điểm tuyệt đối, bạn đã liên tục lải nhải, dạy bảo con? Khi chưa được sự đồng ý của con, bạn đã sắp xếp một lịch học dày đặc các lớp năng khiếu? Khi con miệt mài học hành và muốn ra ngoài thư giãn, bạn lại chỉ trích con quá ham chơi?
Nếu con của bạn đang trải qua những điều này, thì bạn cần phải xem xét lại phương pháp giáo dục của mình.
Không thể phủ nhận rằng, trong thời đại giáo dục ngày càng cạnh tranh gay gắt, phụ huynh nào cũng dành hết tâm huyết, từ việc hỗ trợ học tập hàng ngày đến kế hoạch lâu dài, từ việc khơi dậy sở thích đến việc chọn lựa tài nguyên giáo dục. Mỗi bước đi đều cố gắng hoàn hảo, chỉ để con cái có một con đường xán lạn trong tương lai.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, khi phụ huynh yêu thương con cái mà áp dụng quá mức sự quản lý và kiểm soát, có thể vô tình cướp đi cơ hội cho con khám phá bản thân và dũng cảm đưa ra quyết định.
Trẻ em cuối cùng phải bước ra xã hội, trở thành một con người độc lập. Vì vậy, phụ huynh cần duy trì khoảng cách hợp lý, tạo không gian tự do để trẻ phát triển. Đặc biệt khi trẻ thể hiện ba dấu hiệu dưới đây, thì đã đến lúc điều chỉnh phương pháp nuôi dạy con:
Trẻ mất đi tính tò mò và sự dũng cảm tự đưa ra quyết định
Mỗi đứa trẻ trong giai đoạn thơ ấu đều thích hỏi "vì sao" vô số lần và thích thử nghiệm, tràn đầy sự tò mò với nhiều điều xung quanh. Tuy nhiên, nhiều trẻ khi lớn lên lại dần mất đi sự tò mò, thậm chí trở nên thận trọng, mọi thứ đều phải tìm sự xác nhận từ phụ huynh, thiếu khả năng suy nghĩ độc lập.
Đằng sau điều này thường là những bậc phụ huynh quản lý quá chặt chẽ, can thiệp vào từng chi tiết nhỏ, bao bọc hết mọi thứ. Dù điều này xuất phát từ tình yêu thương sâu sắc, nhưng vô tình lại tạo ra một mạng lưới trói buộc sự trưởng thành của con.
Một cư dân mạng kể: Là con một trong gia đình, từ nhỏ cha mẹ lo liệu mọi việc cho anh. Từ những lựa chọn về trang phục hàng ngày, đến các quyết định quan trọng trong con đường học vấn như chọn trường trung học, đại học, cha mẹ đều trực tiếp tham gia lên kế hoạch.
Dần dần, khi đối mặt với việc tự ra quyết định anh thường cảm thấy do dự, thậm chí sợ hãi, lo ngại sẽ phải chịu trách nhiệm. Tâm lý phụ thuộc lâu dài này cũng ảnh hưởng đến sự nghiệp của anh, khiến anh không thể duy trì công việc lâu dài. Trong sâu thẳm nội tâm anh luôn cảm thấy mơ hồ và vật lộn với khái niệm tự chủ và trách nhiệm.
Việc bảo vệ quá mức thực chất là giam hãm tiềm năng của trẻ. Nó khiến trẻ quen với việc thụ động chấp nhận, mất cơ hội trải nghiệm niềm vui thành công trong thực tế, quên đi niềm vui của việc khám phá chủ động và không thể rèn luyện ý chí kiên cường trong gian khổ.
Thực chất của giáo dục là khơi dậy tiềm năng bên trong của trẻ, giúp trẻ trở thành người tự chủ, có trách nhiệm và dũng cảm khám phá, thay vì biến chúng thành những con rối chỉ biết vâng lời. Do đó, là phụ huynh, chúng ta cần học cách buông tay, để trẻ học cách độc lập trong từng bước đi của cuộc sống.
Buông tay không có nghĩa là bỏ mặc, mà là một sự lựa chọn thông minh, tạo cho trẻ đủ không gian phát triển, giúp trẻ tìm ra sự cân bằng giữa tự do và trách nhiệm, dần dần rèn luyện khả năng suy nghĩ độc lập và ra quyết định.
Dĩ nhiên, trên con đường này, trẻ có thể vấp ngã, gặp thất bại, nhưng chính những trải nghiệm này sẽ trở thành tài sản quý giá, giúp trẻ trở nên kiên cường và tự tin hơn trong hành trình tương lai.
Trẻ luôn cố làm hài lòng người khác
Trên nền tảng Zhihu có một câu hỏi rất được quan tâm: Những đứa trẻ bị cha mẹ quản lý quá mức sau này sẽ như thế nào?
Một người đăng câu hỏi đã chia sẻ một câu chuyện đáng suy ngẫm. Cô ấy kể về thời thơ ấu của mình, khi phải sống dưới sự áp lực mạnh mẽ từ mẹ, mỗi lần muốn ra ngoài vui chơi đều bị hạn chế nghiêm ngặt, không thể hòa nhập với bạn bè cùng lứa tuổi và không thể tham gia vào các chủ đề của họ. Môi trường này khiến cô ấy trở nên nhút nhát, lo âu và thiếu tự tin.
Để tránh bị mẹ trách móc, cô luôn tìm cách chiều lòng mẹ, lâu dần, cô cũng quen với việc chiều theo ý người khác và luôn tìm kiếm sự công nhận từ bên ngoài. Đây chính là cái bẫy của việc cha mẹ quá nghiêm khắc và kỳ vọng quá cao, khiến trẻ rơi vào vòng xoáy của tính cách luôn làm hài lòng người khác.
Còn đáng lo ngại hơn nữa là, những đứa trẻ này thường dần mất đi khả năng cảm nhận niềm vui cá nhân trong quá trình tìm kiếm sự hài lòng từ người khác, và không thể xây dựng khả năng tạo dựng một cuộc sống hạnh phúc.
Mỗi đứa trẻ đều cần có sự tự do và yêu thương hợp lý, để phát triển thành một nhân cách độc lập, tự tin và biết yêu thương người khác.
Trẻ thiếu khả năng giao tiếp, dễ lo âu
Trong cuộc sống hàng ngày, không ít phụ huynh chỉ đặt ra quy định một cách đơn phương, yêu cầu con cái phải tuân theo mà không lắng nghe ý kiến và nguyện vọng của trẻ. Khi trẻ không đạt yêu cầu hoặc có sự phản kháng, phụ huynh thường mất kiểm soát, chỉ trích và phê phán, dẫn đến bầu không khí gia đình căng thẳng, mối quan hệ cha con ngày càng xa cách, trở nên lạnh lùng và thờ ơ.
Khi trẻ phải chịu áp lực quá mức trong thời gian dài, dễ dẫn đến các cảm xúc lo âu, thậm chí mắc phải trầm cảm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng học tập và giao tiếp của trẻ mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm lý của chúng. Phụ huynh cần chú ý đến sự thay đổi cảm xúc của con, nhạy bén nhận ra và hiểu được những biến động cảm xúc của chúng.
Khi trẻ thể hiện các dấu hiệu lo âu hay trầm cảm, việc đầu tiên phụ huynh cần làm là hiểu và cảm thông, thay vì trách móc hay chỉ trích. Đồng thời, điều chỉnh kỳ vọng, có thái độ khoan dung đối với sự tiến bộ của trẻ, giúp trẻ hình thành giá trị đúng đắn và hiểu được thành công cũng như hạnh phúc không chỉ dựa vào thành tích học tập.
Vậy làm thế nào để cân bằng giữa việc giáo dục và tình yêu thương? Có thể chúng ta cần bắt đầu từ những điểm sau:
Học cách buông tay, cho phép trẻ học cách tự ra quyết định.
Tạo không gian phát triển cho trẻ để chúng học cách giải quyết vấn đề độc lập.
Giao tiếp bằng ngôn ngữ thân thiện nhưng kiên quyết.
Tránh kiểu giao tiếp phán xét, hãy tạo môi trường trò chuyện bình đẳng và tôn trọng.
Khuyến khích, thúc đẩy sự phát triển của trẻ.
Đưa ra sự khuyến khích giúp trẻ cảm nhận sự tin tưởng và động viên để phát huy nội lực.
Bỏ đi sự kiểm soát, mời trẻ cùng hợp tác.
Hãy đặt sự quan tâm vào nỗ lực và tiến bộ của trẻ, không yêu cầu quá hoàn hảo, và cùng trẻ xây dựng quy tắc sống.
Tình yêu thương và sự giáo dục chính là tạo dựng một bầu không khí tôn trọng và hợp tác, khơi gợi khả năng tự điều chỉnh của trẻ, từ đó giúp chúng trở nên độc lập và mạnh mẽ hơn trong cuộc sống.
