Cá là món ăn quen thuộc trong bữa cơm của người Việt, không chỉ ngon miệng mà còn giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, đằng sau những sạp cá "tươi rói" ngoài chợ, đôi khi lại tiềm ẩn một mối nguy khó lường mang tên: cá ướp urê.
Dù bị cấm trong bảo quản thực phẩm, urê - hóa chất công nghiệp vốn dùng làm phân bón - vẫn bị một số tiểu thương lén lút sử dụng để giữ cá trông tươi lâu mà không cần nhiều đá lạnh hay bảo quản lạnh đúng chuẩn. Hậu quả là không chỉ làm mất vị ngon của cá, urê còn gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe.
Dưới đây là 5 dấu hiệu nhận biết cá bị ướp urê, giúp bạn mua hàng thông minh và an toàn hơn mỗi khi đi chợ:
1. Mùi khai giống amoniac thay vì mùi tanh tự nhiên
Cá tươi có mùi tanh đặc trưng của biển hoặc sông, nhẹ và dễ chịu. Cá ướp urê thường có mùi khai (giống mùi nước tiểu hoặc amoniac), đặc biệt khi ngửi gần mang hoặc thân cá. Mùi này càng rõ hơn khi cá được rã đông hoặc để ở nhiệt độ thường.
2. Thịt cá mềm, nhão, thiếu đàn hồi
Khi ấn ngón tay vào thân cá, cá tươi sẽ săn chắc, đàn hồi ngay lập tức, không để lại vết lõm. Cá ướp urê thường mềm, nhũn, thịt lõm xuống và không trở lại hình dạng ban đầu. Bề mặt cá có thể trơn nhớt bất thường.
3. Mắt sáng, trong veo bất thường dù cá chết lâu
Cá tươi có mắt lồi, trong suốt, giác mạc đàn hồi. Cá ươn tự nhiên sẽ có mắt đục, lõm. Nếu cá đã chết lâu nhưng mắt vẫn sáng, trong veo một cách không tự nhiên (đặc biệt khi không được ướp đá kỹ), đó là dấu hiệu nghi ngờ cá bị ướp urê hoặc hóa chất khác để giả tươi.
4. Mang đỏ tươi bất thường hoặc có nhớt
Mang cá tươi có màu đỏ hồng, sạch, không nhớt. Cá ướp urê có thể có mang đỏ tươi bất thường (do hóa chất giữ màu), nhưng thường kèm nhớt hoặc mùi khai. Nếu mang chuyển màu xám, nâu nhưng mắt và thân vẫn "tươi", rất có thể cá bị tẩm hóa chất.
4. Cá ít được ướp đá nhưng vẫn trông tươi
Cá tươi cần được bảo quản trong nhiều đá lạnh hoặc tủ đông để giữ độ tươi. Cá ướp urê thường ít cần đá vì hóa chất đã làm chậm phân hủy. Nếu bạn thấy cá bày bán ở chợ với ít đá, thân sáng bóng, mắt trong, nhưng thịt mềm hoặc có mùi lạ, hãy cẩn thận.
Tác hại khi ăn phải cá ướp urê
Urê không phải chất dùng trong thực phẩm, vậy nên khi vào cơ thể, nó có thể gây:
- Rối loạn tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn.
- Ảnh hưởng đến chức năng gan, thận.
- Gây tích tụ độc tố, lâu dài có thể tăng nguy cơ ung thư.
Nguy hiểm hơn, người già, trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt hơn nếu ăn phải loại cá này thường xuyên.
Những loại cá dễ bị ướp urê nhất
Không có danh sách cụ thể hay thống kê chính thức nào xác định rõ những loại cá dễ bị ướp urê nhất, vì việc sử dụng urê (hoặc các hóa chất bảo quản như formol, hàn the) phụ thuộc vào cách bảo quản, nguồn cung và hành vi của người bán hơn là bản chất của loại cá.
Dù vậy, dựa trên thông tin từ các nguồn thực tế và xu hướng thị trường ở Việt Nam, có thể thấy các loại cá dễ bị ướp urê nhất thường là cá biển giá rẻ (cá thu, cá nục, cá mòi), cá nước ngọt nuôi số lượng lớn (cá rô phi, cá tra, cá lóc), cá nhập khẩu (cá hồi, cá basa) và cá nhỏ ở chợ (cá cơm, cá chỉ vàng). Nguy cơ cao hơn với cá vận chuyển xa, giá thấp hoặc bán ở chợ không kiểm soát. Để tránh, hãy kiểm tra kỹ dấu hiệu và ưu tiên mua từ nguồn đáng tin cậy.
Lời khuyên khi mua cá
- Chọn nơi bán uy tín, có điều kiện bảo quản lạnh rõ ràng.
- Ưu tiên cá còn sống, hoặc cá được ướp đá sạch đúng cách.
- Không mua cá giá rẻ bất thường, dù nhìn ngoài rất "tươi".
Tổng hợp
