Chiều 24/5, một người đàn ông khi tham quan điện Thái Hòa (Đại Nội Huế) trèo qua hàng rào bảo vệ, dùng vật cứng đập gãy một số phần của ngai vàng triều Nguyễn – hiện vật được công nhận là Bảo vật quốc gia.
Sự việc lập tức gây phẫn nộ dư luận, làm dấy lên lo ngại nghiêm trọng về công tác bảo vệ di sản.
Ngai vàng không chỉ là cổ vật quý hiếm, mà là biểu tượng quyền lực và linh hồn của triều Nguyễn (1802–1945), triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.
Ngai vàng triều Nguyễn là hiện vật gắn liền với 13 đời vua, từ vua Gia Long đến vua Bảo Đại - người cuối cùng ngồi trên ngai trước khi tuyên bố thoái vị năm 1945, kết thúc hơn một thế kỷ chế độ quân chủ tại Việt Nam.
Khác với nhiều bảo vật được lưu trữ trong lồng kính hoặc đặt tại bảo tàng, ngai vàng được đặt nguyên vị trí giữa gian chính điện Thái Hòa, nơi vua xưa từng thiết triều, tiếp sứ thần, tổ chức lễ đăng quang và các nghi lễ quốc gia.
Sự hiện diện nguyên bản của ngai tạo nên “bảo tàng sống” – nơi du khách không chỉ ngắm nhìn cổ vật mà còn cảm nhận được không khí linh thiêng, nghiêm trang của triều đình phong kiến.
Ngai vàng được chế tác từ gỗ quý, sơn son thếp vàng, chạm trổ tinh xảo với các họa tiết long vân khánh hội, đầu rồng chầu về trung tâm. Trên bửu tán thếp vàng nổi bật hình tượng rồng mây – biểu tượng thiêng liêng trong mỹ thuật cung đình Huế.
Ngai vàng có kích thước, chiều cao 101 cm, dài 87 cm, rộng 72 cm. Phần đế của ngai vàng dài 118 cm, rộng 90 cm, cao 20 cm.
Ngai được hoàn thiện từ thời vua Gia Long, trùng tu duy nhất vào thời vua Khải Định (1916–1925), khi bửu tán được thay mới từ gấm lụa sang gỗ thếp vàng.
Đây là chiếc ngai vàng duy nhất còn tồn tại tại Việt Nam với tính nguyên bản cao, chưa từng rời khỏi điện Thái Hòa suốt hơn 200 năm qua, kể cả trong những thời khắc biến động của lịch sử.
Ngai vàng triều Nguyễn được công nhận là Bảo vật quốc gia vào tháng 1/2016, thuộc danh mục di sản cần được bảo quản theo chế độ đặc biệt.
Theo Cục trưởng Cục Di sản Lê Thị Thu Hiền, hành vi phá hoại di sản vi phạm nghiêm trọng khoản 2, điều 9 – Luật Di sản Văn hóa 2024, đồng thời có thể bị xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự. Hình phạt có thể dao động từ phạt hành chính, cải tạo không giam giữ đến phạt tù, tùy theo mức độ thiệt hại.
Cục đã có văn bản đề nghị Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế khẩn trương tổ chức kiểm tra, đánh giá hiện trạng, bảo đảm an ninh, an toàn, kịp thời bảo vệ bảo vật quốc gia và Di tích Cố đô Huế. Cục yêu cầu Trung tâm báo cáo về Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trước ngày 26/5.
Ngay sau sự việc, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã chỉ đạo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế đưa ngai vua triều Nguyễn về lưu giữ, bảo quản tại kho cổ vật. Đồng thời, một ngai phục chế được đưa đến trưng bày tại Điện Thái Hòa để phục vụ du khách. Về ngai vua triều Nguyễn bị hư hại, Trung tâm sẽ mời các chuyên gia, nghệ nhân để cùng đánh giá và lập phương án tu sửa phù hợp, đảm bảo bảo vật quốc gia được phục hồi tốt nhất.
