Trong nhiều gia đình, chuyện tiền bạc vẫn là một chủ đề "nhạy cảm" giữa cha mẹ và con cái. Người lớn tuổi thường ngại chia sẻ vì sợ bị cho là phụ thuộc, còn con cái thì e dè hỏi han vì sợ bị xem là tò mò. Thế nhưng, chính sự im lặng đó đôi khi lại khiến những đồng tiền tích góp cả đời của cha mẹ "không cánh mà bay".
Keisuke - một nhân viên văn phòng ở Tokyo (Nhật Bản), vốn chỉ về thăm bố mẹ vài lần mỗi năm vì công việc bận rộn. Lần này, sau gần 2 năm, anh mới sắp xếp được thời gian trở về quê ở tỉnh Chiba. Anh không ngờ rằng, chuyến đi này lại khiến cả gia đình rơi vào cú sốc lớn.
Sau 2 năm về thăm cha mẹ, người đàn ông không ngờ nhận về cú sốc lớn. (Ảnh minh hoạ)
Ngay khi bước vào nhà, Keisuke thấy trên kệ có một xấp tiền giấy. Tò mò, anh lên tiếng hỏi thì bố anh - ông Takashi (80 tuổi) chỉ cười nói: "Con ngồi xuống đi, bố có chuyện muốn nói về tiền bạc".
Nghe thế, Keisuke hơi bất ngờ. Bố anh từng là nhân viên lâu năm tại một doanh nghiệp địa phương, nghỉ hưu với 30 triệu yên (hơn 5 tỷ đồng) tiền quỹ hưu và vẫn đều đặn nhận 140.000 yên (khoảng 24 triệu đồng) mỗi tháng. Anh luôn nghĩ bố mẹ vẫn sống ổn, thậm chí còn có khoản tiết kiệm kha khá.
Thế nhưng khi ông Takashi lấy từ ngăn kéo ra cuốn sổ tiết kiệm cũ, Keisuke mở ra xem và vô cùng sững sờ. Số dư chỉ còn vài chục nghìn yên.
"Bố ơi, chuyện gì xảy ra vậy? Bố dùng hết tiền hưu rồi sao? Hay bị lừa?", Keisuke gần như không tin nổi vào mắt mình.
Sau một hồi im lặng, ông cụ chậm rãi kể: "Bố có một người quen nói đang gặp khó khăn trong kinh doanh, xin vay tạm ít tiền. Ban đầu chỉ 500.000 yên (khoảng 86 triệu đồng) thôi, rồi tăng dần, tăng dần... Lúc nhận ra thì đã quá muộn".
Hóa ra, đây không phải vụ lừa đảo tài chính kiểu thường thấy mà là "khoản vay giữa người quen" - không hợp đồng, không biên lai, và cũng chẳng thể đòi lại.
Ông Takashi thừa nhận đã giấu gia đình vì sợ bị trách, nhưng đến khi tiền gần cạn mới đành nói thật. "Bố nghĩ mình tự xử lý được, nhưng giờ thì hết cách rồi", ông nói.
Đến khi bất lực vì bị lừa hết tiền, người cha mới dám nói chuyện với con trai. (Ảnh minh hoạ)
Với Keisuke, bố anh vốn là người nguyên tắc, không thích ai can thiệp chuyện tiền nong. Anh chưa từng nghĩ người từng quản lý tài chính cả đời lại sa vào hoàn cảnh này: "Giờ tôi chỉ ước mình chủ động hỏi han và chia sẻ sớm hơn, thay vì nghĩ 'người lớn biết lo liệu'".
Theo thống kê của cảnh sát, hơn 70% nạn nhân của các vụ gian lận tài chính là người cao tuổi. Dù còn minh mẫn, nhưng tuổi tác khiến họ dễ bị tác động bởi lòng tin, sự cả nể hoặc cô đơn - những yếu tố kẻ xấu luôn lợi dụng.
Sau sự cố, Keisuke quyết định cùng bố rà soát toàn bộ tài khoản, bảo hiểm, đăng ký dịch vụ giám sát giao dịch. Giờ đây, ông Takashi có thể yên tâm hơn khi mọi biến động tài chính đều được báo về cho con trai.
Tiền bạc không nên là chủ đề cấm kỵ trong gia đình. Rất nhiều người lớn tuổi vẫn giữ tư tưởng "tiền của tôi, tôi tự lo", trong khi con cái lại ngại hỏi vì sợ bị cho là tò mò hoặc bất kính. Thế nhưng, chính sự im lặng đó lại khiến nhiều người già trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo hoặc bị lợi dụng lòng tin.
Gia đình không chỉ là nơi chia sẻ những chuyện vui buồn, mà cả những vấn đề thực tế như tài chính, tiết kiệm, bảo hiểm… cũng cần được nói ra. Sự thẳng thắn và tin tưởng giữa các thế hệ không chỉ giúp bảo vệ tài sản, mà còn giúp cha mẹ cảm thấy được lắng nghe, được quan tâm thay vì lặng lẽ gánh chịu một mình.
Bài học rút ra
Câu chuyện của Keisuke và ông Takashi là một lời nhắc nhở rằng gia đình không chỉ là nơi sẻ chia niềm vui, mà còn là nơi cần thẳng thắn nói về những vấn đề thiết thực như tài chính. Với các bạn trẻ, việc cởi mở trò chuyện với cha mẹ về tiền bạc không chỉ giúp bảo vệ tài sản gia đình mà còn xây dựng sự thấu hiểu và gắn kết giữa các thế hệ.
Dưới đây là 5 bài học giáo dục gia đình mà bất kỳ ai cũng có thể áp dụng để tránh những sai lầm tương tự:
1. Phá vỡ rào cản về chủ đề tiền bạc
Tiền bạc không nên là chủ đề cấm kỵ. Hãy khuyến khích các cuộc trò chuyện cởi mở về tài chính trong gia đình, từ việc lập ngân sách, quản lý tiết kiệm đến các kế hoạch lớn như mua nhà, đầu tư. Điều này giúp mọi thành viên hiểu rõ tình hình tài chính chung và tránh những quyết định thiếu cân nhắc.
2. Chủ động quan tâm đến cha mẹ
Đừng chờ cha mẹ lên tiếng mới hỏi han. Các bạn trẻ nên chủ động trò chuyện với cha mẹ về tình hình tài chính, đặc biệt là khi họ đã lớn tuổi. Một câu hỏi đơn giản như "Bố mẹ có cần con hỗ trợ gì về tiền bạc không?" có thể mở ra cơ hội chia sẻ và ngăn chặn rủi ro.
3. Nâng cao nhận thức về lừa đảo tài chính
Người cao tuổi thường dễ bị lợi dụng bởi lòng tin hoặc sự thiếu hiểu biết về các chiêu trò lừa đảo hiện đại. Hãy chia sẻ với cha mẹ về các hình thức lừa đảo phổ biến (như vay tiền không hợp đồng, đầu tư mạo hiểm) và hướng dẫn họ cách kiểm tra thông tin, chẳng hạn như liên hệ ngân hàng hoặc cơ quan chức năng.
4. Xây dựng hệ thống giám sát tài chính gia đình
Hãy đề xuất các biện pháp bảo vệ tài sản, như đăng ký thông báo giao dịch ngân hàng, sử dụng ứng dụng quản lý tài chính, hoặc cùng cha mẹ rà soát tài khoản định kỳ. Điều này không chỉ giúp phát hiện sớm các giao dịch bất thường mà còn tạo sự an tâm cho cả gia đình.
5. Tôn trọng nhưng không né tránh
Việc hỏi han về tài chính không phải là thiếu tôn trọng cha mẹ, mà là thể hiện sự quan tâm. Hãy trò chuyện một cách nhẹ nhàng, không phán xét, để cha mẹ cảm thấy thoải mái chia sẻ. Một gia đình cởi mở sẽ giúp mọi người cảm thấy được hỗ trợ và bảo vệ.
