Cái tên "chù ụ" nghe vô cùng lạ lẫm nhưng là một đặc sản nổi tiếng, rất được ưa chuộng ở Trà Vinh.
Theo báo Tuổi Trẻ, chù ụ là một loài giáp xác thường sinh sống ở các bãi bồi, nơi dòng sông đổ ra biển hoặc các cánh rừng phòng hộ ven biển, nhiều nhất là huyện duyên hải tỉnh Trà Vinh. Thân hình giống như ba khía, con to nhất cũng khoảng 100g trở lại nhưng trông cục mịch và có vẻ chậm chạp hơn.
Hai càng chù ụ đỏ hoe, to và kềnh càng, nhiều thịt, trên mai lại có những vết hằn sần sùi giống như hoa văn, hình dáng quều quào, sù sụ, buồn. Có lẽ vì vậy mà người đời mới gọi là chù ụ.
Trước đây ít ai để ý nhưng từ khi trở thành hàng đặc sản và nghiễm nhiên có mặt trên nhiều bàn tiệc, lúc đó nhiều người săn bắt, khiến chù ụ ngày càng quý hiếm và giá cũng tăng cao.
Được cho là chậm chạp, nhưng những người chuyên bắt chù ụ cho biết muốn tóm được chúng không dễ gì. Sáng sớm người ta mang đồ nghề, can nhựa và thức ăn lội sâu vào các cánh rừng đước ven biển để tìm hang.
Chù ụ ở rất sâu trong hang nên người giỏi nhất mỗi ngày cũng chỉ kiếm khoảng 2-3kg nhưng vô cùng vất vả vì suốt ngày phải đối mặt với muỗi mòng, đỉa vắt và biết bao nguy hiểm khác đang rình rập.
Một người dân ở Trà Vinh chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống: "Vào mùa nước lên tháng 10, tháng 11 âm lịch, chù ụ ra rửa trứng. Thời điểm này gạch chù ụ rất ngon. Còn mùa tháng 2, tháng 3, chù ụ lột nên đa phần thịt không chắc. Có nhiều cách để săn chù ụ nhưng đơn giản nhất là dùng rập chì bỏ mồi bằng lá cây hay khóm rồi đặt trước miệng hang là chúng chui vào.
Chù ụ tuy chậm nhưng rất hung dữ, nếu để chung với nhau là chúng cắn nhau, nên khó bảo quản. Vì vậy sau khi bắt xong phải nhập luôn cho thương lái, hoặc bán vào trong các nhà hàng, quán ăn".
Trên thị trường, chù ụ được bán với giá từ 70.000 đồng/kg khi vào mùa. Thời điểm đầu mùa hoặc lúc khan hiếm, giá có thể lên tới 90.000-100.000 đồng/kg nhưng vẫn có nhiều khách đặt mua.
Trong các nhà hàng, quán ăn ở Trà Vinh, chù ụ là món đặc sản rất được ưa chuộng bởi chúng có tên vô cùng lạ và ngon ngọt hơn cua.
Từ chù ụ có thể chế biến ra nhiều món ngon tùy bàn tay khéo léo và sáng tạo của người đầu bếp. Thông thường là các món chù ụ nướng, luộc, hấp bia và cầu kỳ tỉ mẩn hơn nữa là chù ụ rang me. Có lẽ rang me là món ruột của các chủ quán nên họ có nhiều kiểu cách chế biến hấp dẫn và nhiều chiêu thức để mời mọc.
Muốn làm món rang me, trước hết người làm cạo rửa con chù ụ cho thật sạch, xong cho vào chảo dầu đang sôi. Tiếp đến cho hành tỏi vào xào cho đến khi nào bốc mùi thơm phức mới cho nước cốt me vào, sau cùng nêm nếm cho vừa ăn.
Cái ngon của chù ụ là những chiếc càng giòn rụm, thịt chắc và ngọt. Vị chua của me và vị ngọt, béo của chù ụ hòa quyện vào nhau tạo thành một mùi vị thơm ngon đáo để. Cái thú ăn chù ụ là nhai chầm chậm để cảm nhận hết vị chua, béo, ngọt và giòn của món quà từ biển.
Thong thả thưởng thức sẽ bắt gặp chút hương vị của mùi ba khía, chút hơi hướm của cua biển và mùi vị đặc trưng của chù ụ.
Nhưng dù là món nướng, luộc, hấp hay rang, muốn tận hưởng cái ngon của chù ụ cần phải có vài thứ rau ăn kèm như rau răm, rau thơm, xà lách và chấm với muối tiêu chanh hoặc chanh ớt.
Trước kia chù ụ chỉ phục vụ người dân địa phương, là món ăn dân dã ở nơi đây. Vài năm gần đây, khi du khách thưởng thức và yêu thích, chù ụ được săn đón nhiều hơn hẳn. Về Trà Vinh, nhiều người tìm tới các nhà hàng, quán ăn để thưởng thức món ngon từ chù ụ.
Minh Hoa (t/h)
