Thay vì tìm kiếm trên Google, bạn lại vào Chat GPT để đặt câu hỏi cho mọi thắc mắc và chờ đợi một câu trả lời đúng ý.
Vô tình lướt mạng và chìm đắm vào một video clip y hệt bản tin thời sự, xem một triển lãm ô tô hiện đại,... nhưng thực chất được tạo bằng AI, hoàn toàn không có thật.
Đồng nghiệp của bạn rủ cả phòng đu trend “nàng tiên cá”, thả nhẹ 1 tấm ảnh, việc còn lại AI lo. Hàng loạt đoạn clip mượt mà được ra đời đúng nghĩa “phút mốt”.
Đó là thực tế của chúng ta hôm nay.
Khi trí tuệ nhân tạo đã không còn là viễn tưởng trong phim mà đã len lỏi vào từng góc nhỏ của cuộc sống đời thường. Từ công việc văn phòng, trong mọi lĩnh vực ngành nghề đến các đoạn clip quảng cáo bóng bẩy trên TikTok hiện nay đều ít nhiều có sự trợ giúp từ AI.
Sau khi trải qua giai đoạn cảm xúc “ố, á”, trầm trồ vì sự kỳ diệu của AI thì nhiều người bắt đầu chuyển sang lo sợ: “Liệu AI có cướp mất việc làm của mình không?”.
Thất nghiệp, sa thải, cạnh tranh với sự phát triển của máy móc,... những điều này không còn là điều xa xôi hay sẽ-xảy-ra nữa mà nó đang thực sự xảy ra.
Clip: Bản tin giả tưởng được tạo dựng hoàn toàn bằng công nghệ AI đang viral trên MXH Threads (Nguồn: @mrhoang_ai)
Chuyện gì đang xảy ra với thị trường lao động
Thị trường lao động đang chuyển mình mạnh mẽ và AI chính là nhân tố đứng sau cơn bão ấy.
Hãy tưởng tượng bạn là một copywriter mới vào nghề, đầu óc đầy ắp ý tưởng sáng tạo, nhưng rồi nghe tin công ty cắt giảm đội ngũ vì một công cụ AI có thể viết bài quảng cáo chỉ trong vài giây.
Chuyện này không phải giả tưởng. Một báo cáo từ TechCrunch đầu năm 2025 cho thấy hơn 22.000 nhân viên trong ngành công nghệ toàn cầu đã mất việc, phần lớn vì các công ty chuyển sang tự động hóa và AI để tiết kiệm chi phí.
Ở Việt Nam, bức tranh thị trường lao động cũng không sáng sủa hơn.
Navigos Search, một nền tảng tuyển dụng uy tín, tiết lộ rằng khoảng 20% doanh nghiệp đang cân nhắc tinh gọn nhân sự ở những vị trí như kế toán, quản lý hành chính, hay thậm chí là thiết kế nội dung cơ bản,... những công việc mà AI đang làm nhanh hơn, rẻ hơn, và đôi khi còn hiệu quả hơn con người. Gen Z, lực lượng lao động trẻ đầy nhiệt huyết nhưng còn thiếu kinh nghiệm, đang chịu áp lực lớn nhất. Một nghiên cứu từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) chỉ ra rằng tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm dưới 25 tuổi cao gấp ba lần so với các thế hệ khác. AI là một phần nguyên nhân khi các công việc cơ bản dần bị máy móc thay thế.
Nhưng không chỉ dừng ở “lấy” việc làm, AI còn tạo ra những sản phẩm ngày càng “thật” đến mức khiến người ta phải tự hỏi: “Đây là do con người làm hay máy móc?”.
Từ những bài viết không một lỗi chính tả của Grok, những bức tranh sống động từ Mid Journey, đến các video mượt mà tạo bằng Veo 3,... AI dường như đang định nghĩa lại khái niệm sáng tạo. Một công ty quảng cáo có thể cắt giảm 30% đội ngũ thiết kế chỉ vì Canva AI có thể tạo poster chuyên nghiệp với vài cú nhấp chuột. Điều này không chỉ đe dọa các ngành sáng tạo mà còn lan sang những lĩnh vực khác.
Trong tài chính, các hệ thống AI như IBM Watson đang hỗ trợ phân tích dữ liệu với độ chính xác ngang ngửa chuyên gia. Trong logistics, robot và xe tự động hóa đang thay thế nhân viên kho bãi và giao hàng. Thậm chí ở y tế, AI bắt đầu hỗ trợ chẩn đoán bệnh, khiến một số công việc truyền thống đứng trước nguy cơ bị thu hẹp.
Nhiều công ty đã cân nhắc đến việc cắt giảm nhân sự để tối ưu việc sử dụng AI thay thế con người (Ảnh minh họa)
Anh Quân - hiện đang làm Brand Manager (Quản trị thương hiệu) của VNSC by Finhay chia sẻ: “Ứng dụng AI có thể coi là một việc bắt buộc đối với công việc hiện tại của team mình. Chỉ tầm 6 tháng trở lại đây thôi, hơn 50% khối lượng công việc và các tác vụ chuyên môn của team mình đều sử dụng AI agent hay các công cụ AI để thực hiện.
Chẳng hạn với các luồng công việc thực hiện thủ công trước đây như thu thập thông tin, nghiên cứu, cập nhật tin tức và biên tập lại thành nội dung hoàn chỉnh, đăng bài,… thì nay bên mình đều tự động hóa hết các tác vụ đó (bằng n8n và AI agent). Sáng tạo nội dung cũng tương tự như vậy. Nói chung AI đã tạo ra một tác động khá lớn đến cách xử lý công việc chuyên môn của đội ngũ nhân sự công ty, đặc biệt là team Marketing tụi mình”.
Cũng làm trong lĩnh vực Marketing của một công ty có vốn đầu tư nước ngoài, Ngô Linh (28 tuổi, Hà Nội) bày tỏ: “Trước đây mình cũng chủ động và tìm hiểu để sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ. Tuy nhiên hiện tại, đây là đầu việc bắt buộc đối với các nhân sự. Mỗi ngày mình gần như đều làm việc với AI, trò chuyện với AI còn nhiều hơn đồng nghiệp, liên tục test các công cụ từ việc lên ý tưởng, nội dung cho tới các công cụ thiết kế, tạo hình ảnh,... Ngoài ra thì công ty mình cũng đang cân nhắc tinh gọn bộ máy nhân sự”.
Không phải sợ, bài toán cần được giải lúc này: Phải làm gì để giữ chỗ đứng?
Hoảng loạn ư? Cũng đúng bởi những gì đang diễn ra là sự thật. Tuy nhiên bình tĩnh nhìn nhận, mọi thứ không hoàn toàn u ám đến vậy.
Ở một góc nhìn khác, AI mở ra những cơ hội mới, từ phát triển phần mềm đến ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp thông minh hay năng lượng tái tạo. Vấn đề là cơ hội này chỉ dành cho những ai sẵn sàng bước lên và nắm bắt.
Điều quan trọng không phải là chạy trốn, mà cần học cách biến AI từ đối thủ thành đồng minh. AI mạnh mẽ ở những công việc lặp lại, tính toán nhanh, nhưng nó vẫn “ngây thơ” trước những gì đòi hỏi sự sáng tạo độc đáo, cảm xúc sâu sắc, hay khả năng thích ứng với những tình huống phức tạp.
Anh Quân nhận định việc ứng dụng AI trong công việc trở nên phổ biến trong doanh nghiệp thì áp lực bị thay thế là chắc chắn có. Tuy nhiên với vai trò người quản lý, Anh Quân cho biết nhân sự cần thích nghi với thực tế, phải cố gắng làm chủ công cụ thay vì lo sợ. Hiểu và ứng dụng AI trong công việc để cải thiện năng suất và chất lượng là cách tốt nhất để nâng cao năng lực bản thân trong bối cảnh này. Anh Quân cũng cho hay đây là cách để nhân sự bảo vệ bản thân khỏi sự lo lắng bị đào thải trong thị trường lao động.
“Đối với mình, AI ngày càng giỏi hơn, toàn diện hơn nhưng thứ mà AI chưa thể làm tốt là đem lại cảm xúc, sự kết nối và thấu hiểu. Do đó, ở riêng phương diện làm marketing hay sáng tạo, ngoài vấn đề về chuyên môn, chúng ta cần chú trọng thêm kỹ năng quan sát và giao tiếp. Quan sát ở đây không chỉ dừng lại ở việc hàng ngày lên MXH xem thiên hạ bàn tán gì, đang có trend gì,… mà còn là ở ngay trong từng trải nghiệm trong cuộc sống, để bản thân mình sẽ có thêm nhiều chất liệu hơn, nhiều phát hiện thú vị hơn phục vụ cho việc làm sáng tạo hay truyền thông.
Còn đối với kỹ năng giao tiếp, nó sẽ hỗ trợ cho mình trong việc tương tác với khách hàng, khả năng lắng nghe và thấu cảm giữa người với người, để tạo ra sự kết nối mà AI không thể làm được. 2 kỹ năng này mình đánh giá là cần thiết để đem lại cảm xúc, sự kết nối và thấu hiểu cho người làm sáng tạo hay marketing nói chung, giúp chúng ta không bị AI vượt mặt”, Anh Quân chia sẻ.
Thay vì lo lắng, người đi làm cần thích nghi, chủ động sử dụng công nghệ để hỗ trợ và tìm những thế mạnh riêng của mình (Ảnh minh họa)
Dưới góc độ người đi làm, Ngô Linh cũng cho rằng mỗi người cần tìm cho mình thế mạnh để tạo ra giá trị riêng để trụ vững trong thời điểm “bão AI đổ bộ”. “Cá nhân mình thấy AI có thể viết một bài thơ, có thể phân tích, tổng hợp dữ liệu nhưng con người mới biết cách sử dụng để tạo ra chiến lược đột phá. Ngoài ra cũng cần hiểu đúng để sử dụng AI cũng giống như các công cụ hỗ trợ công việc thay vì nghĩ bản thân sẽ bị thay thế bởi công nghệ”, Ngô Linh nói.
Nhìn chung, AI xuất hiện và thay đổi cách chúng ta làm việc, xoá những lối mòn cũ và mở ra những con đường mới. Thay vì lo lắng về việc máy móc sẽ vượt mặt hãy tập trung vào những gì chỉ con người mới làm được: sáng tạo, kết nối và tư duy vượt ra ngoài khuôn khổ. Thị trường lao động hiện tại không hẳn đang là một cánh cửa đóng lại mà là một sân chơi đang rộng mở. Điều cần làm không phải là chạy trốn mà là quyết định mình sẽ bước đi như thế nào trong cuộc chơi này.
