Bên cạnh các loại thịt hay rau xanh, cá được đánh giá là nguồn dinh dưỡng quan trọng và không thể thiếu trong mâm cơm của các gia đình. Có nhiều loài cá không chỉ chế biến được thành nhiều món ăn ngon mà còn sở hữu hàm lượng dinh dưỡng cao, được ví như thuốc bổ.
Sau đây là một ví dụ - cá trích. Tại Bắc Âu, người dân thậm chí ưu ái gọi cá trích là "thực phẩm trường thọ". Cá trích thuộc nhóm cá béo, thịt chắc, thơm và đặc biệt giàu axit béo omega-3 (EPA, DHA). Đây là thành phần quan trọng giúp giảm viêm, hạ mỡ máu, hỗ trợ não bộ và phòng ngừa bệnh tim mạch.
Ngoài ra, chỉ với 100 gram cá trích đã cung cấp gần như toàn bộ nhu cầu vitamin D hằng ngày của cơ thể – loại vitamin vốn rất khan hiếm trong khẩu phần ăn thông thường. Cá trích cũng chứa vitamin B12, selen, canxi và protein chất lượng cao, giúp duy trì cơ bắp và hệ miễn dịch.
Ảnh minh họa
Tạp chí Health (Mỹ) từng khẳng định, những loại cá nhỏ giàu omega-3 như cá trích mang lại hiệu quả bảo vệ sức khỏe tương tự cá hồi, thậm chí còn dễ tiêu hóa hơn nhờ kích thước nhỏ. Trong khi đó, Vogue cũng liệt kê cá trích vào danh sách những thực phẩm giàu omega-3 có lợi cho tuổi thọ, ngang hàng với cá hồi và cá ngừ.
Loài cá gắn liền với đời sống và văn hoá Bắc Âu
Cá trích là loài cá biển cỡ nhỏ đến trung bình, sống thành đàn lớn ở vùng biển lạnh và ôn đới. Chúng đặc biệt phổ biến tại các quốc gia Bắc Âu như Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch, Hà Lan, Đức – nơi món cá trích muối, cá trích ngâm giấm hay cá trích hun khói là một phần không thể thiếu trong bữa ăn truyền thống.
Cũng ở khu vực này, cá trích là thành phần then chốt trong chế độ ăn “Nordic Diet”, vốn tương đồng với Địa Trung Hải Diet – cả hai đều được WHO và nhiều nghiên cứu đánh giá là tốt cho tim mạch, giảm nguy cơ tiểu đường type 2, béo phì và giúp kéo dài tuổi thọ. Người Bắc Âu thường ăn cá trích muối hoặc ngâm cùng rau củ, bánh mì đen, khoai tây – sự kết hợp này giàu chất xơ, vitamin và chất béo tốt.
Cá trích là thành phần then chốt trong chế độ ăn “Nordic Diet” của người Bắc Âu (Ảnh minh họa)
Không chỉ là món ăn, cá trích còn mang nhiều ý nghĩa văn hóa ở các quốc gia Bắc Âu. Tại Hà Lan, lễ hội “Haring happen” – nơi mọi người thưởng thức cá trích sống đầu mùa – đã tồn tại hàng trăm năm. Ở Thụy Điển, món cá trích lên men Surströmming nổi tiếng dù mùi khá “khó ngửi” nhưng vẫn được coi là di sản ẩm thực độc đáo.
Đặc biệt, ở Đức và Ba Lan, cá trích muối thường xuất hiện trong bữa tiệc đón Giao thừa. Theo truyền thống, ăn cá trích vào đêm 31/12 tượng trưng cho may mắn, sung túc và sức khỏe trong năm mới.
Cá trích muối (Ảnh minh họa)
Loại cá giá mềm hơn cá hồi, dễ chế biến
Không chỉ phổ biến ở châu Âu, cá trích còn được đánh bắt nhiều ở Việt Nam. Theo Viện Nghiên cứu Hải sản, dọc vùng biển từ Quảng Ninh đến Cà Mau đều có nguồn cá trích phong phú, đặc biệt là các giống Sardinella.
Loài cá này có tập tính sống theo đàn lớn, phân bố rộng ở cả vùng biển lạnh và vùng biển nhiệt đới, đặc biệt ưa tầng mặt giàu phù du sinh vật. Nguồn thức ăn của chúng chủ yếu là phiêu sinh động – thực vật luôn có quanh năm, không phụ thuộc mạnh vào một mùa cụ thể.
Ngoài ra, cá trích có tốc độ sinh trưởng nhanh, khả năng sinh sản cao với nhiều đợt trong năm, mỗi lần đẻ hàng chục nghìn trứng. Chính đặc điểm sinh học này giúp đàn cá liên tục được tái tạo, tạo nguồn cung ổn định cho ngư dân, khác với nhiều loài cá biển chỉ sinh sản theo mùa. Nhờ vậy, cá trích trở thành loại cá có thể đánh bắt quanh năm, dễ tiếp cận và giá cả bình ổn hơn so với nhiều loại hải sản khác.
Nhờ những đặc điểm trên, cá trích có mặt thường xuyên trong các chợ dân sinh với mức giá rất phải chăng. Khảo sát thị trường cho thấy, cá trích tươi bán tại chợ dao động từ 45.000 đến 100.000 đồng/kg. Loại đã làm sạch, đóng khay tiện lợi có giá khoảng 75.000 đồng/kg. Cá trích fillet hoặc hàng cao cấp hơn dao động từ 290.000 đến 350.000 đồng/kg. So với cá hồi Na Uy nhập khẩu – vốn có giá từ 334.000 đến 746.000 đồng/kg – cá trích rõ ràng là lựa chọn kinh tế hơn rất nhiều.
Từ những dẫn chứng trên có thể thấy, cá trích xứng đáng được đưa vào thực đơn thường xuyên. Chỉ cần một vài biến tấu đơn giản như cá trích rán giòn, cá trích sốt cà chua, cá trích kho mặn ăn với cơm nóng hay cá trích nướng, người Việt đã có thể tận hưởng hương vị thơm ngon và nguồn dưỡng chất quý giá.
Ảnh minh họa
Dưới đây là công thức cụ thể 3 món ngon dễ chế biến từ cá trích mà mọi gia đình đều có thể thực hiện tại nhà, hương vị dễ thưởng thức, phù hợp với khẩu vị của đa phần các thành viên.
1. Cá trích rán giòn chấm mắm gừng
2. Cá trích sốt cà chua
3. Gỏi cá trích
