Gần đây, cựu MC nổi tiếng của Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV), ông Lăng Vĩnh Thuần, chia sẻ trên mạng xã hội rằng con trai ông đã tốt nghiệp thạc sĩ tại Đại học Columbia hơn một năm nhưng đến nay vẫn chưa tìm được việc làm. Cậu con trai thậm chí còn dò hỏi cha mẹ: "Bố mẹ ơi, con có thể... ăn bám thêm ba năm nữa không?".
Tốt nghiệp Ivy League vẫn "thất nghiệp dài hạn": Tấm gương phũ phàng cho các bậc phụ huynh
Thông tin này ngay lập tức gây bão mạng xã hội, bởi một thanh niên có nền tảng trường top Ivy League, học chuyên ngành kép, lại có gia đình nổi tiếng và tiềm lực tài chính mạnh mẽ, vậy mà vẫn rơi vào cảnh... thất nghiệp, ở nhà dài hạn.
Nhưng nhìn kỹ lại, điều này thực ra không quá bất ngờ.
Dù có tốt nghiệp trường danh tiếng đến đâu, thị trường việc làm ngày nay chỉ công nhận "năng lực thật" và bằng cấp đã không còn là "vé thông hành" duy nhất.
Ông Lăng Vĩnh Thuần là một gương mặt kỳ cựu của truyền hình Trung Quốc. Ông xuất thân từ ngành châm cứu y học cổ truyền, nhưng vì đam mê truyền thông, đã theo học song bằng phát thanh tại Học viện Phát thanh Bắc Kinh. Bằng sự nỗ lực không ngừng, ông trở thành người dẫn đầu trong kỳ thi tuyển dụng toàn quốc và được phân về làm việc tại CCTV.
Vì muốn chữa bệnh cho vợ mắc ung thư, ông quyết định rời khỏi đài, lấn sân thương mại và livestream bán hàng. Hiện ông đã "cập bến an toàn" với vị trí điều hành cấp cao tại một tập đoàn lớn.
Tất cả mọi thứ đều chuẩn bị kỹ càng nhưng vẫn không cứu nổi "cú ngã" sau khi con ra trường
Với điều kiện gia đình vượt trội, ông Lăng đã đầu tư bài bản cho con trai từ sớm. Con ông được gửi sang học tại trường tư thục danh tiếng của Mỹ từ cấp hai, cấp ba. Cậu bé cũng không phụ lòng cha mẹ, đỗ vào Đại học Columbia, theo học thạc sĩ kép chuyên ngành Kinh tế thống kê và Triết học, tấm bằng mà người thường có nằm mơ cũng khó với tới.
Thế nhưng, sau khi ra trường, con trai ông vẫn thất nghiệp hơn một năm, sống phụ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ.
Khi được hỏi về tương lai và dự định với bạn gái, cậu thẳng thắn nói: "Con còn nuôi không nổi bản thân, nói gì đến phát triển". Câu nói này khiến cả hai vợ chồng sửng sốt, chưa kể đến đề xuất tiếp tục "ăn bám" ba năm nữa.
Cựu MC nổi tiếng của Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV), ông Lăng Vĩnh Thuần
Khi "xuất phát điểm cao" không còn là lợi thế
Sự việc này khiến nhiều phụ huynh bắt đầu suy ngẫm: Nếu ngay cả con của người có điều kiện như Lăng Vĩnh Thuần cũng không dễ kiếm việc, thì con cái trong những gia đình bình thường sẽ ra sao?
Thời đại chúng ta đang sống thay đổi chóng mặt. Những kỹ năng từng được coi là "bảo bối" cho sự thành công giờ có thể nhanh chóng lỗi thời. Ví dụ: Trí tuệ nhân tạo như ChatGPT có thể viết văn bản, phân tích dữ liệu chỉ trong vài giây, khiến nhiều công việc lặp lại đang bị thay thế.
Theo dự đoán, đến năm 2030, khoảng 800 triệu việc làm toàn cầu có nguy cơ bị tự động hóa thay thế.
Ngày nay, khái niệm thành công đã mở rộng. Thành công không còn đồng nghĩa với "lương cao - văn phòng đẹp".
Lý Tử Thất, một cô gái từ vùng nông thôn Trung Quốc, chỉ bằng video quay cảnh làm ruộng, nấu ăn, đã thu về hàng trăm triệu tệ mỗi năm. Thế giới không còn là sân chơi dành riêng cho những ai "học giỏi – thi đỗ – kiếm việc ổn định".
Giới trẻ ngày nay thành công bằng sáng tạo, nội lực và khả năng tự thích nghi.
Vậy, các gia đình bình thường cần chuẩn bị gì cho con cái?
Dưới đây là 3 loại "tài sản" cha mẹ nên tích lũy cho con, thay vì chỉ tập trung vào trường học hay thành tích.
1. Khả năng tư duy độc lập
Thế giới tràn ngập thông tin, lời khuyên, cám dỗ. Nếu không có khả năng phân tích và ra quyết định riêng, trẻ dễ bị cuốn theo số đông, mất phương hướng. Ví dụ: khi chọn nghề, nhiều bạn trẻ chạy theo ngành "hot" mà không biết mình thực sự giỏi hay yêu thích gì.
Cha mẹ nên tập cho con đặt câu hỏi, phản biện, tranh luận, không phải để "cãi", mà để hình thành tư duy riêng.
2. Khả năng chịu đựng thất bại
Khi con đường truyền thống không còn hiệu quả, ai có tinh thần kiên cường sẽ đứng vững lâu hơn.
Ví dụ: con trai ông Lăng sau thời gian thất nghiệp đã quyết định tham gia một startup nhỏ, không ngồi chờ "cơ hội vàng" nữa, đây là biểu hiện của sự kiên cường.
Để rèn luyện điều này, cha mẹ đừng bao bọc con quá kỹ. Hãy để trẻ trải nghiệm thất bại nhỏ, học cách xử lý cảm xúc, điều chỉnh mục tiêu.
3. Kỹ năng có thể chuyển đổi linh hoạt
Tức là những kỹ năng áp dụng được trong mọi môi trường: giao tiếp, làm việc nhóm, học tập suốt đời, giải quyết vấn đề... Đây là những "vũ khí mềm" nhưng hiệu quả lâu dài. Có thể giúp trẻ thích nghi dù nghề nghiệp thay đổi thế nào. Hãy tạo điều kiện để con tham gia hoạt động nhóm, làm dự án, thuyết trình, học ngoại ngữ, trải nghiệm thực tế...
Đừng chỉ "dọn sẵn đường" – hãy dạy con cách mở đường.
Thời đại không ưu tiên ai bắt đầu trước. Sự thành công giờ không còn dựa trên nền tảng tốt hay bằng cấp danh giá, mà dựa vào năng lực thích nghi và sự trưởng thành nội tại.
Cha mẹ nên nhớ: Điều tốt nhất bạn có thể cho con không phải là "chiếc bát vàng", mà là khả năng tạo ra chiếc bát cho riêng mình.
