Phiên livestream sao kê thổi bùng tranh cãi
Tối 25/2, phiên livestream (phát trực tiếp) sao kê các khoản thu chi từ thiện TikToker Phạm Thoại đứng ra kêu gọi để ủng hộ bé Bắp thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng. Tuy nhiên, cách công khai sao kê và những lời giải thích của Phạm Thoại một lần nữa thổi bùng tranh cãi.
Màn hình lớn trong phiên livestream hiển thị tài khoản thiện nguyện chính thức mở từ 4/11/2024. Trước hàng trăm nghìn người xem, Phạm Thoại công khai các hóa đơn của bệnh viện ở Singapore - nơi bé Bắp điều trị. Quá trình nhận, rút tiền kèm các mốc thời gian cũng được công bố.
Phạm Thoại livestream công khai các khoản thu chi từ thiện dành cho bé Bắp.
Tuy nhiên dòng tiền từ tài khoản thiện nguyện được chuyển qua, chuyển lại giữa nhiều tài khoản cá nhân khác nhau như trợ lý, người trung gian. Phạm Thoại lý giải vì lý do tài khoản không thể chuyển khoản quốc tế, song vẫn khiến cộng đồng mạng bán tín bán nghi.
Ngoài tài khoản từ thiện do Phạm Thoại lập ra, chị Lê Thị Thu Hòa ( mẹ Bắp ) còn nhận tiền ủng hộ bằng hai tài khoản cá nhân khác. Chị nói mình đang ở Singapore nên chưa thể cung cấp ngay sao kê của hai tài khoản này.
Chiều 26/2, Phạm Thoại tiếp tục đăng bài trên trang cá nhân khẳng định tiếp tục công cuộc sao kê, công khai hoạt động thu chi của khoản tiền từ thiện: "Tôi sẽ lập vi bằng email xác nhận các khoản đã nộp viện phí từ bệnh viện và công khai trong ngày tới".
Khi Phạm Thoại yêu cầu cung cấp một số giao dịch trên các tài khoản ngân hàng , mẹ Bắp nói không rành việc xem những giao dịch đã chuyển. Chi tiết này cũng gây tranh cãi bởi trước đây, mẹ Bắp làm kế toán.
Phiên livestream cũng tiết lộ thông tin chị Thu Hòa từng gọi điện nhờ chuyển 1,5 tỷ đồng cho bé Bắp trị bệnh nhưng Phạm Thoại đang đi từ thiện nên không chuyển được. Sau đó, mẹ bé Bắp nói sẽ lấy tiền từ tài khoản cá nhân ứng trước rồi Phạm Thoại chuyển lại sau. Cộng đồng mạng đặt câu hỏi: "Nếu mẹ Bắp có tới hơn một tỷ đồng trong tài khoản, tại sao phải nhờ thêm Phạm Thoại quyên góp?".
Phiên livestream công khai các khoản thu chi từ thiện dành cho bé Bắp thu hút hàng nghìn người xem.
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long cho rằng chuyện kêu gọi từ thiện và sao kê trên livestream càng bị đẩy đi xa do những phát ngôn của cả Phạm Thoại lẫn mẹ Bắp.
Mẹ Bắp nói làm kế toán, cho con học trường quốc tế nhưng khi livestream lại nói được các chị gái cho tiền. Chi tiết này cho thấy Phạm Thoại dường như không sát sao thông tin mà mẹ Bắp cung cấp.
"Đó là tâm đám cháy trong vụ khủng hoảng truyền thông. Nếu không khắc phục được điểm yếu này, càng nói nhiều, càng đưa nhiều thông tin, chỉ càng làm mọi thứ thêm rối ren và xuất hiện thêm nhiều thông tin sai lệch", chuyên gia nêu quan điểm.
Sau phiên livestream, cộng đồng mạng chia thành hai luồng dư luận. Một số tin tưởng Phạm Thoại với lý do "nếu Phạm Thoại mập mờ tiền từ thiện sẽ không dám công khai sao kê". Số khác vẫn nghi ngờ tính minh bạch từ thông tin mà Phạm Thoại cung cấp và cho rằng TikToker này đang đánh bóng tên tuổi , thu hút sự chú ý để bán hàng.
Trước đó, đám cưới giả của nam TikToker nhận về nhiều chỉ trích.
Từ phiên livestream tối 25/2, lượng tìm kiếm Phạm Thoại trên Google gia tăng đột biến. Theo thống kê từ Google Trending, từ khóa “Phạm Thoại” tăng vọt từ ngày 23/2 và đạt đỉnh vào khoảng 8h sáng 26/2.
Sao kê - công cụ duy trì niềm tin cho hoạt động thiện nguyện
Bàn về trách nhiệm của TikToker này và quyền lợi của người ủng hộ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp Hà Nội cho biết - pháp luật Việt Nam cho phép cá nhân đứng ra kêu gọi, tiếp nhận, quản lý phân phát tiền từ thiện để hỗ trợ bệnh nhân hiểm nghèo, đồng bào gặp thiên tai, lũ lụt .
Tuy nhiên việc kêu gọi, tiếp nhận, quản lý, phân phát tiền từ thiện phải tuân thủ quy định của pháp luật để đảm bảo công khai, công bằng tránh những trường hợp lợi dụng việc kêu gọi từ thiện để trục lợi.
"Người Việt Nam có tinh thần tương thân tương ái, sẵn sàng đùm bọc, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau. Nhiều người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội như ca sĩ, diễn viên, người mẫu nổi tiếng khi đứng ra kêu gọi ủng hộ thường đạt được hiệu quả cao, số tiền lớn", luật sư Đặng Văn Cường nêu.
Phạm Thoại chuẩn bị nhiều tài liệu phục vụ việc công khai minh bạch khoản tiền từ thiện các mạnh thường quân gửi cho bé Bắp.
Tuy nhiên, đã có không ít các trường hợp người nổi tiếng đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện đã thực hiện không đúng cam kết, làm mất niềm tin trong cộng đồng, ảnh hưởng đến uy tín của bản thân và gây ra những tâm lý tiêu cực trong xã hội.
Điều này khiến công chúng dần có ác cảm khi nghĩ tới việc người nổi tiếng kêu gọi từ thiện. Tâm lý này dẫn đến hành động liên tục kêu gọi, thậm chí tạo áp lực, đấu tố để người nổi tiếng sao kê, công khai các khoản thu chi một cách minh bạch.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh việc sao kê không phải là công cụ để đấu tố, mà là công cụ quan trọng để duy trì niềm tin cho các hoạt động cứu trợ bền vững.
Tuy nhiên, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - khẳng định việc quá tập trung vào những hành vi tiêu cực, đấu tố nhau trên mạng xã hội có thể khiến mọi người quên đi mục đích cốt lõi của việc công khai sao kê.
"Việc công khai sao kê không chỉ là minh bạch về tài chính mà còn là lời khẳng định về sự trung thực và ý nghĩa của việc làm từ thiện, đồng thời tạo sự minh bạch để người dân, những tấm lòng hảo tâm, và chính các tổ chức từ thiện có thể đồng lòng giúp đỡ những người đang cần hỗ trợ. Mục đích chính của sự minh bạch là đảm bảo rằng sự đóng góp được sử dụng đúng nơi, đúng người và mang lại tác động tích cực cho cộng đồng", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu.
Ông Sơn nhấn mạnh việc sao kê không phải là công cụ để đấu tố, mà là công cụ quan trọng để duy trì niềm tin, tạo ra nền tảng vững chắc cho các hoạt động cứu trợ bền vững.
"Nếu chỉ chăm chú vào việc chỉ trích và phán xét, chúng ta có thể vô tình làm mờ đi tinh thần đoàn kết và tương thân tương ái, vốn là giá trị cốt lõi của việc làm từ thiện", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nói.
Mạnh thường quân có quyền đòi lại tiền từ thiện
Trở lại sự việc kêu gọi từ thiện của Phạm Thoại, luật sư Đặng Văn Cường cho biết nếu TikToker Phạm Thoại đứng ra kêu gọi quyên góp để ủng hộ bé Bắp, nội dung kêu gọi, thời gian tiếp nhận, phương thức chuyển giao tiền cho mẹ cháu bé hoặc trực tiếp chi trả cho cơ sở chữa bệnh phải được thực hiện theo quy định và đặc biệt là phải mở tài khoản riêng, thông báo với chính quyền địa phương …
"Trường hợp cá nhân đứng ra kêu gọi, tiếp nhận tiền từ thiện nhưng không tuân thủ quy định của pháp luật theo Nghị định 93/2021/NĐ-CP, cơ quan chức năng cần vào cuộc xác minh làm rõ tính công khai minh bạch của hoạt động kêu gọi, tiếp nhận, phân phối tiền từ thiện để xem xét có sai phạm, vi phạm pháp luật hay không để xử lý theo quy định", luật sư Đặng Văn Cường nêu.
Luật sư Đặng Văn Cường cho biết nếu TikToker Phạm Thoại không thực hiện theo đúng thỏa thuận đã nêu trước đó, những người quyên góp, nộp tiền có thể đòi lại số tiền này.
Luật sư Cường cho biết thêm nếu nam TikToker không thực hiện theo đúng thỏa thuận đã nêu trước đó, những người quyên góp, nộp tiền có thể đòi lại số tiền này.
"Về bản chất pháp lý trong câu chuyện này là hợp đồng tặng cho tài sản và ủy quyền sử dụng tài sản. Những người đóng góp vào tài khoản ngân hàng hỗ trợ cháu bé mắc bệnh ung thư là người cho tài sản, người đăng số tài khoản để nhận tiền là người đại diện theo ủy quyền, sau khi nhận tiền phải thực hiện công việc theo đúng thỏa thuận, cam kết trước đó. Nếu lợi dụng việc kêu gọi từ thiện để trục lợi thì sẽ bị xem xét xử lý theo quy định của pháp luật", luật sư Đặng Văn Cường nêu.
Bên cạnh đó, luật sư Đặng Văn Cường cho rằng chị Thu Hòa - mẹ bé Bắp cũng cần lên tiếng, xác nhận đã nhận được bao nhiêu tiền và có sử dụng tiền đúng mục đích hay không, công khai minh bạch các khoản hỗ trợ thiện nguyện, tuân thủ các quy định của pháp luật về kêu gọi, tiếp nhận, sử dụng tiền từ thiện .
"Trong trường hợp mẹ cháu bé hoặc những người đứng ra kêu gọi từ thiện sử dụng tiền không đúng mục đích hoặc chiếm dụng số tiền này thì những người đã nộp tiền từ thiện có quyền đòi lại số tiền này và đề nghị cơ quan chức năng xem xét xử lý theo quy định của pháp luật", luật sư Cường cho biết.
