Ngày 30/4, người đàn ông 44 tuổi (trú tại xã Long Cốc, Tân Sơn, Phú Thọ) được đưa vào khoa Truyền nhiễm, Trung tâm Y tế huyện Tân Sơn trong tình trạng sưng đau tại vùng chi, có mụn nước và sốt nhẹ.
Qua thăm khám và xét nghiệm, các bác sĩ xác định người bệnh bị nhiễm giun rồng (Dracunculus) - loại ký sinh trùng hiếm gặp, có khả năng gây biến chứng nặng nếu không được xử trí kịp thời.
Tổ chức Y tế thế giới xếp bệnh giun rồng vào nhóm bệnh nhiệt đới bị lãng quên và là một trong những bệnh ký sinh trùng được ưu tiên loại trừ trên phạm vi toàn cầu. Đến năm 2024, bệnh giun rồng chỉ còn lưu hành ở 5 nước châu Phi (Angola, Chad, Ethiopia, Mali, Nam Sudan) và Việt Nam.
Tại Việt Nam, từ năm 2020 - 2024 đã ghi nhận 24 trường hợp bệnh do Dracunculus sp. ở 5 tỉnh Hòa Bình, Lào Cai, Phú Thọ, Thanh Hóa và Yên Bái.
Hình ảnh giun rồng chui ra khỏi cơ thể bệnh nhân. Ảnh: BVCC/Tuổi Trẻ Online.
Trường hợp tại huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ là trường hợp thứ 6 ghi nhận tại đây từ năm 2021 đến nay và là thứ 25 từ trước đến nay.
Các ca bệnh đều liên quan đến thói quen ăn cá sống, gỏi và uống nước chưa đun sôi. Ấu trùng giun rồng vào cơ thể trong 10-12 tháng sẽ phát triển thành giun tìm cách chui ra ngoài.
Theo BS Âu Thị Nhâm, khoa Ký sinh trùng – Côn trùng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái (Yên Bái là địa phương xuất hiện nhiều ca nhiễm giun rồng nhất cả nước - 11 ca) cho biết: Khi mới mắc bệnh giun rồng thường không phát hiện có triệu chứng đặc biệt nào. Khoảng 1 năm sau khi mắc bệnh, khi giun cái bắt đầu di chuyển và phát triển trong các mô dưới da, người bệnh có thể có các dấu hiệu: Sốt nhẹ, chóng mặt, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, mẩn đỏ, tê cứng và ngứa tại chỗ giun khu trú.
Vài ngày tiếp theo, vết sưng tấy vỡ tiết ra dịch vàng, tại ổ tổn thương phát hiện một đoạn con giun màu trắng từ trong chui ra ngoài (thường là phần đầu con giun), nếu không có tác động thì con giun thường tự chui ra ngoài hoàn toàn sau 3 - 6 tuần.
Bệnh không gây tử vong trực tiếp nhưng có thể gây ra tử vong gián tiếp từ những biến chứng của bệnh như: nhiễm trùng thứ phát, áp xe lạnh, nhiễm trùng khớp, tê liệt tủy sống, liệt nửa người,…
Theo PGS.TS Đỗ Trung Dũng, Trưởng khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét, Côn trùng và Ký sinh trùng trung ương, bệnh do "giun rồng" không có thuốc điều trị, không có vắc xin, người nhiễm bệnh phải đợi đến khi "giun rồng" chui ra khỏi da thông qua các vết sứt hoặc vết phồng rộp trên da.
Hình ảnh giun rồng chui ra tại chân một bệnh nhân. Ảnh: Sức khoẻ & Đời sống
Khi "giun rồng" chui ra thì người bệnh/cơ quan y tế sẽ quấn cẩn thận để kéo giun ra, nhưng phải làm sao để giun không bị đứt và lấy ra dần dần, có trường hợp phải trên 1 ngày giun mới chui ra khỏi da hoàn toàn.
Ngoài cách này thì hoàn toàn không nên phẫu thuật hoặc làm đứt "giun rồng", do khi đứt có thể có hàng triệu ấu trùng "giun rồng" giải phóng vào vùng da thịt người bệnh, có thể gây nhiễm tiếp hoặc gây phản ứng viêm rất mạnh và từng có bệnh nhân gặp tình trạng này.
Trường hợp "giun rồng" không chui ra qua da, có thể giun tự thoái hóa hoặc chui vào các khớp, gây bệnh lý ở đây. Từ khi nhiễm đến khi có triệu chứng thông thường từ 11-12 tháng.
Gắp ký sinh trùng dài 10cm từ mắt người phụ nữĐỌC NGAYThói quen ăn thịt động vật như rắn, ếch chưa nấu chín, uống nước lã có nhiễm ấu trùng là căn nguyên gây bệnh lý này. Để phòng bệnh, người dân tuyệt đối không ăn cá sống, đồ tái, gỏi. Uống nước đun sôi, tránh dùng nước giếng, nước suối chưa lọc kỹ. Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, đặc biệt vệ sinh tay sau chế biến thực phẩm sống.
Nấu chín kỹ khi sử dụng các thực phẩm thủy sinh (ếch, cá, tôm…), chôn hoặc đốt, hoặc rắc vôi bột phần ruột, đầu…sau khi chế biến hạn chế phát tán nguồn lây. Không cho chó, mèo ăn sống các thực phẩm thủy sinh (ếch, cá, tôm…).
Những người bệnh đang trong giai đoạn tiến triển của bệnh giun rồng không tắm, rửa tại ao hồ, hoặc các nguồn nước sinh hoạt khác để tránh phát tán ấu trùng ra môi trường; làm sạch vết thương, băng bó thường xuyên vùng da bị bệnh cho đến khi lấy hết hoàn toàn giun ra khỏi cơ thể.
Khi có dấu hiệu mụn nước, sưng tấy da chi, sốt không rõ nguyên nhân, cần đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
Minh Hoa (t/h theo Sức khoẻ & Đời sống, Tuổi Trẻ Online)
