Gửi tiết kiệm thành… cho vay trái phép
Tháng 8/2006, ông Lưu ở Hồ Nam, Trung Quốc, đã đệ đơn khởi kiện Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc chi nhánh Đức Thịnh, thành phố Nhạc Dương và bên thứ ba là Trương Chính Cần lên Tòa án Nhân dân cấp trung Nhạc Dương. Vụ kiện xuất phát từ việc người đàn ông này cho rằng ngân hàng đã không hoàn trả khoản tiền tiết kiệm 5,5 triệu NDT (hơn 19,9 tỷ đồng) mà ông đã gửi vào tháng 12/2005.
Ông Lưu cho biết, thời điểm đó, ông được giới thiệu rằng ngân hàng đang triển khai chương trình huy động tiền gửi với lãi suất cao dành cho khoản gửi lớn. Ông đã mở tài khoản và gửi tiền theo 3 đợt bằng hình thức chuyển khoản. Tuy nhiên, 1 năm sau khi đến rút tiền, ông bị nhân viên từ chối thực hiện giao dịch dù đang giữ sổ tiết kiệm hợp lệ.
Đáp lại, phía ngân hàng bác bỏ yêu cầu, cho rằng đây là giao dịch tài chính bất hợp pháp, còn họ là nạn nhân của hành vi gian lận. Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc chi nhánh Đức Thịnh khẳng định khoản tiền gửi của ông Lưu thực chất là một phần trong quan hệ cho vay nặng lãi giữa ông Lưu và Trương Chính Cần. Vì vậy, chi nhánh này không có nghĩa vụ phải trả tiền.
Trong quá trình xét xử, cả nguyên đơn và bị đơn đều viện dẫn “Phán quyết hình sự số 436” của Tòa án cấp cao tỉnh Hồ Nam, tuy nhiên 2 bên lại sử dụng bản án này để chứng minh những lập luận trái ngược.
Ảnh minh hoạ: Internet
Theo nội dung bản án hình sự, vào tháng 9/2005, Trương Chính Cần – để trả nợ ngân hàng và các khoản vay cá nhân – đã liên hệ với Dịch Vĩ, cựu Phó chủ tịch một chi nhánh khác của Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc. Trương Chính Cần cho biết công ty ông sắp được phê duyệt khoản vay và đề nghị ông Dịch tạm ứng cho mình vài chục triệu NDT dưới hình thức tài trợ ngắn hạn.
Ông Dịch đồng ý giúp nhưng yêu cầu mức lãi suất cao và tiền phải được gửi vào ngân hàng trước. Sau đó, Trương Chính Cần nhờ Trương Linh – nhân viên Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc chi nhánh Đức Thịnh – giúp rút tiền bằng bản sao giấy tờ của người gửi mà không có sổ tiết kiệm.
Trương Linh đã đồng ý giúp đỡ, đổi lại hy vọng được Trương Chính Cần cho chồng mình vay 2 triệu NDT. Đồng thời, ông Dịch liên hệ ông Lưu và những người khác nhằm mời gọi họ gửi tiền với cam kết lãi suất cao, không cần mật khẩu và không được rút tiền trong thời gian nhất định.
Trong vụ việc này, tòa án xác định Trương Chính Cần đã lợi dụng mức lãi suất cao để dụ dỗ người dân, sau đó huy động trái phép 31,53 triệu NDT từ nhiều cá nhân và đơn vị thông qua trung gian là Dịch Vĩ. Trương Linh – với tư cách nhân viên ngân hàng – đã vi phạm nghiệp vụ, hỗ trợ chuyển số tiền lớn từ tài khoản người gửi sang cho Trương Chính Cần sử dụng. Hành vi của cả hai bị xác định là phạm tội lừa đảo huy động vốn trái phép, với số tiền đặc biệt lớn.
Trong vụ án này, Trương Chính Cần giữ vai trò chính và là chủ mưu, còn Trương Linh là đồng phạm, hỗ trợ thực hiện hành vi phạm tội. Ngoài ra, Trương Linh còn bị cáo buộc biển thủ 310.000 NDT công quỹ để sử dụng cá nhân và không hoàn trả, vi phạm quy định dành cho cán bộ doanh nghiệp nhà nước. Ngày 26/11/2009, Tòa án Nhân dân cấp cao tỉnh Hồ Nam ra phán quyết tuyên phạt Trương Chính Cần 15 năm tù và Trương Linh 8 năm tù.
Hơn 13 năm ròng rã đòi tiền
Vụ án dân sự của ông Lưu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi vụ án hình sự của Trương Chính Cần, khiến việc đòi tiền của ông kéo dài suốt hơn 13 năm.
Tòa sơ thẩm xác định ông Lưu có quan hệ tiền gửi hợp pháp, nhưng vì khoản tiền đã được Trương Chính Cần chiếm đoạt thông qua sự tiếp tay của nhân viên ngân hàng. Vì vậy, bản chất vụ việc là tranh chấp cho vay dưới hình thức chứng chỉ tiền gửi – một loại hình tài chính bất hợp pháp ở Trung Quốc. Tòa buộc ngân hàng chi nhánh Đức Thịnh hoàn trả 4,9 triệu NDT (đã khấu trừ 600.000 NDT chênh lệch lãi suất mà ông Lưu từng nhận).
Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc chi nhánh Đức Thịnh không chấp nhận bản án, lập luận họ là bên bị hại trong vụ án nhưng tòa không chấp nhận vì thiếu chứng cứ. Sau đó, cả chi nhánh này và ông Lưu đều kháng cáo.
Tòa án cấp cao tỉnh Hồ Nam phân tích bản chất tranh chấp giữa các bên xoay quanh việc ai là người chỉ định người sử dụng tiền - người lựa chọn hoặc thỏa thuận trước với một cá nhân hoặc tổ chức cụ thể (ở đây là Trương Chính Cần) để họ là người sử dụng số tiền đó. Nếu ông Lưu là người chỉ định, ông phải chịu trách nhiệm chính, còn ngân hàng chỉ liên đới trong phạm vi không quá 40% khoản tổn thất.
Tòa án cấp cao tỉnh Hồ Nam cho rằng trọng tâm của vụ việc là xác định bản chất pháp lý của giao dịch. Ngân hàng Chi nhánh Đức Thịnh cho rằng đây là hành vi tài chính bất hợp pháp, còn ông Lưu khẳng định đây là tranh chấp chứng chỉ tiền gửi thông thường.
Ảnh minh hoạ: Internet
Đáp lại 2 bên, tòa án dẫn chiếu "Một số quy định của Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc về việc giải quyết các vụ án tranh chấp liên quan đến chứng chỉ tiền gửi", ban hành từ năm 1997, để làm căn cứ phân tích. Cụ thể, Điều 6(a) nêu rõ 3 yếu tố đặc trưng của tranh chấp cho vay dưới hình thức chứng chỉ tiền gửi: có ít nhất ba bên tham gia (nhà đầu tư, tổ chức tài chính, người sử dụng vốn); tồn tại dòng tiền từ nhà đầu tư đến người sử dụng vốn thông qua tổ chức tài chính; và nhà đầu tư nhận hoặc thỏa thuận nhận chênh lệch lãi suất cao.
Tòa xác định vụ việc của ông Lưu đáp ứng đầy đủ 3 điều kiện trên. Cụ thể, dòng tiền 5,5 triệu NDT đã chuyển từ ông Lưu qua ngân hàng chi nhánh Đức Thịnh rồi đến tay Trương Chính Cần – người sử dụng tiền. Ông Lưu cũng đã hưởng khoản lãi suất chênh lệch 600.000 NDT từ người này. Do đó, đây là hoạt động tài chính trái pháp luật núp bóng chứng chỉ tiền gửi.
Tòa án cấp cao tỉnh Hồ Nam khẳng định: trong vụ án này, ông Lưu chính là người đã chỉ định Trương Chính Cần sử dụng tiền thông qua trung gian. Do đó, Trương Chính Cần phải hoàn trả toàn bộ 5,5 triệu NDT tiền gốc và lãi cho đối phương. Khoản lãi suất cao ông Lưu từng nhận được tiếp tục được trừ vào tiền gốc. Ngân hàng chi nhánh Đức Thịnh bị xác định là có vai trò hỗ trợ quá trình chuyển tiền trái phép, nên phải chịu trách nhiệm bồi thường 30% khoản tiền gốc nếu Trương Chính Cần không thể hoàn trả.
Không đồng ý với phán quyết này, ông Lưu tiếp tục gửi đơn xin xét xử lại lên Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Trung Quốc giữ nguyên phán quyết của cấp phúc thẩm, cho rằng ông Lưu thực sự biết và đồng ý chuyển tiền cho Trương Chính Cần, đồng thời đã thu lợi từ khoản chênh lệch lãi suất. Đơn xin xét xử lại bị bác bỏ.
Tháng 8/2015, ông Lưu gửi đơn khiếu nại lên Viện Kiểm sát tỉnh Hồ Nam. Đến tháng 12/2017, Viện kiểm sát ban hành "Quyết định không ủng hộ đơn xin tái thẩm". Ngày 6/8/2019, luật sư của ông Lưu tiếp tục gửi đơn kháng cáo dân sự lên Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, yêu cầu được xem xét lại.
Kết quả của vụ việc sau đó không được công bố. Tuy nhiên, câu chuyện của ông Lưu là lời cảnh tỉnh cho người dân Trung Quốc khi đặt niềm tin vào các khoản đầu tư tài chính.
Theo đó, người gửi tiền cần tỉnh táo trước những lời hứa hẹn lãi suất hấp dẫn và luôn đảm bảo rằng tiền của mình được giao dịch đúng quy trình, đúng pháp luật. Việc tin tưởng vào nhân viên ngân hàng hoặc các mối quan hệ không chính thức để thực hiện giao dịch tài chính lớn mà không kiểm soát được dòng tiền sẽ khiến người gửi mất quyền bảo vệ hợp pháp nếu xảy ra tranh chấp hoặc lừa đảo.
(Theo Sina)
