Theo Mordor Intelligence, thị trường gọi xe công nghệ Việt Nam ước đạt quy mô khoảng 1 tỷ USD trong năm nay và có thể mở rộng lên 2,5 tỷ USD vào năm 2030, tương đương với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) lên tới 19,5% trong giai đoạn 2025-2030. Hãng nghiên cứu Statista thậm chí đưa ra dự báo lạc quan hơn với quy mô thị trường có thể chạm mốc 1,88 tỷ USD ngay năm nay.
Những con số này không chỉ cho thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ của ngành, mà còn phản ánh vai trò thiết yếu của các ứng dụng gọi xe trong nền kinh tế số. Tuy nhiên, đằng sau tốc độ tăng trưởng nhanh chóng đó không thể không nhắc đến sự đóng góp của lực lượng tài xế.
Tài xế thành mục tiêu "hot"
Bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu di chuyển ngày một gia tăng, các tài xế công nghệ còn là mắt xích trong chuỗi giá trị vận tải, kết nối giữa người tiêu dùng và nền tảng công nghệ. Đây cũng là một trong những nhóm lao động tự do có tổ chức cao nhất hiện nay với đặc điểm rõ nét về quy mô, cường độ hoạt động và mức độ gắn bó theo thời gian.
Hiện nay, thị trường gọi xe công nghệ Việt Nam là "sân chơi" của các ứng dụng hàng đầu như Grab, Be và Xanh SM. Chỉ riêng 3 “ông lớn” này đã sở hữu khoảng 700.000 tài xế, chưa kể hàng trăm nghìn lao động từ các hãng taxi truyền thống và các ứng dụng nhỏ khác.
Sau khi Gojek rút khỏi Việt Nam vào tháng 9/2024, ngành gọi xe công nghệ chứng kiến làn sóng “di cư” mạnh mẽ của tài xế - chủ yếu đổ về các nền tảng còn trụ lại như Be, Grab, ShopeeFood và Xanh SM. Trong đó, Be là cái tên hưởng lợi rõ nhất, với quy mô tài xế tăng 30% chỉ trong năm 2024, nâng tổng số tài xế lên khoảng 400.000 người, qua đó trở thành nền tảng có đội xe lớn nhất thị trường.
Lực lượng tài xế đông đảo, đặc biệt ở mảng xe 2 bánh, giúp Be chiếm ưu thế cạnh tranh rõ rệt.
| THỊ PHẦN TÀI XẾ CỦA 3 HÃNG GỌI XE CÔNG NGHỆ LỚN NHẤT VIỆT NAM | ||||
| Nguồn: Các hãng tự công bố. | ||||
| Nhãn | Grab | Be | Xanh SM | |
| Thị phần | % | 29 | 57 | 14 |
Không nằm ngoài xu hướng, Grab và Xanh SM cũng đang đẩy mạnh tuyển dụng tài xế.
Số lượng đối tác tài xế mới trong năm 2024 của Grab đã tăng 22%. Tốc độ này đi theo chiến lược mở rộng ở các thành phố ngoài TP.HCM và Hà Nội, nơi Grab ghi nhận tăng trưởng 63% lượng giao dịch so với 2023.
Thời điểm kỷ niệm 10 năm hoạt động tại Việt Nam vào tháng 10/2024, Grab cho biết có hơn 200.000 đối tác tài xế. Gần đây, hãng cũng đang “gom quân” trở lại, đặc biệt ở mảng giao hàng và di chuyển khu vực trung tâm thành phố.
Trong khi đó, tân binh Xanh SM đang tăng tốc mở rộng đội ngũ quyết liệt. Chỉ sau 2 năm ra mắt, hãng đã xây dựng lực lượng khoảng 100.000 nhân sự và có mặt tại 61 tỉnh thành. Tháng 3, Xanh SM phát động chiến dịch “Toàn quân tuyển dụng” tại Hà Nội và TP.HCM, đặt mục tiêu mỗi đội xe tuyển ít nhất 50 tài xế/tháng. Các depot có chỉ tiêu rõ ràng, thi đua tuyển dụng và nhận thưởng.
Chiến dịch này không chỉ dừng ở 2 thành phố lớn. Trong tháng 5, Xanh SM tiếp tục tuyển dụng ồ ạt tại nhiều địa phương như Nha Trang, Phú Quốc, Quảng Ninh, Hà Nam, Kon Tum, Hà Giang… với chính sách hấp dẫn như thu nhập trung bình 25-30 triệu đồng/tháng, lương cứng, được đóng bảo hiểm, vận hành xe VinFast đời mới không yêu cầu cọc.
Chiến lược “phủ sóng” nhanh chóng mang lại kết quả khả quan. Theo khảo sát của Rakuten Insight với 7.436 người dùng tại 5 thành phố lớn, Xanh SM hiện chiếm tới 32% thị phần gọi xe, chỉ đứng sau Grab (55%).
Tài xế "chọn mặt gửi vàng"
Dù là mắt xích cuối trong chuỗi vận hành, lực lượng tài xế lại quyết định năng lực thực hiện dịch vụ của mọi ứng dụng gọi xe. Đây là nhóm lao động trực tiếp mang lại doanh thu, duy trì trải nghiệm khách hàng và cũng là nhóm dễ “rơi rụng” nhất nếu chính sách đãi ngộ không đủ hấp dẫn.
Một nghiên cứu của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Trung tâm Tư vấn sức khỏe cộng đồng vào năm 2022 tại Grab cho thấy phần lớn tài xế công nghệ là lao động ngoại tỉnh, thuộc nhiều tầng lớp như công nhân, sinh viên, buôn bán nhỏ lẻ cho tới cựu tài xế taxi truyền thống.
Ngoài ra, nhiều tài xế xem công việc công nghệ như một sinh kế chính. Báo cáo nội bộ của Be tiết lộ khoảng 50% tài xế tại nền tảng này coi đây là nguồn thu nhập chủ lực. Trong bối cảnh đó, chính sách thu nhập trở thành lý do cốt lõi quyết định việc một tài xế chọn và gắn bó với nền tảng nào.
 |
| Các ứng dụng có xu hướng điều tiết lực lượng tài xế thông qua chính sách thu nhập. Ảnh: Duy Hiệu. |
Hiện nay, thu nhập chính của các tài xế công nghệ đến từ 2 nguồn là hoa hồng từ các chuyến xe và phần thưởng hiệu suất. Hầu hết ứng dụng cố định mức hoa hồng 20% đối với nhóm 2 bánh và 25% với nhóm 4 bánh, chưa bao gồm các khoản phí, thuế.
Trong khi đó, các chính sách thưởng được các ứng dụng cập nhật tương đối thường xuyên để giữ chân tài xế.
Tại Be, hệ thống thưởng theo ngày và theo điểm hoạt động được áp dụng rõ rệt. Ở mảng 2 bánh, tài xế có thể nhận tới 250.000 đồng/ngày vào cuối tuần nếu đạt đủ điểm, còn xe từ Hà Nội đi tỉnh được thưởng thêm 10% cước phí. Với nhóm 4 bánh, phần thưởng tối đa mỗi ngày có thể hơn 600.000 đồng nếu hoàn thành khoảng 25 cuốc.
Ở dịch vụ 2 bánh của Grab, mức thưởng theo tuần dao động 120.000-420.000 đồng, kèm thưởng thêm nếu đạt số chuyến mục tiêu.
Với tài xế GrabCar, mức thưởng cuối tuần có thể lên đến 540.000 đồng/ngày nếu tích đủ điểm, tuy nhiên áp lực cuốc xe là không nhỏ.
Riêng Xanh SM lại chọn hướng đi khác biệt khi chủ động về phương tiện, cho phép áp dụng chế độ khoán doanh số và lương cứng.
Trong môi trường kinh tế hiện nay, đầu tư đã trở thành khái niệm không mấy xa lạ với hầu hết mọi người. Để độc giả có thể tiếp cận những xu hướng đầu tư mới nhất, Tri Thức - Znews xây dựng chủ đề Đầu tư qua sách - nơi ghi lại những cuốn sách, câu chuyện, xu hướng đầu tư đã và đang diễn ra. Trong đó, các lĩnh vực đầu tư phổ biến bao gồm bất động sản, chứng khoán, ngoại hối và tiền ảo... Ngoài các câu chuyện về đầu tư, Đầu tư qua sách còn bao gồm các kiến thức về quản lý gia sản, tài chính cá nhân.
