Tục tặng tiền cho trẻ con ngày Tết được gọi là mừng tuổi, cái tên này cho thấy ý nghĩa của phong tục một cách rõ ràng. Khoản tiền được trao chỉ để lấy may, lấy khước, thay cho lời chúc bình an nhân dịp năm mới. Nhưng không biết từ bao giờ, ngày càng nhiều người coi tiền mừng tuổi của trẻ con là một loại thu nhập và khiến cho chính lũ trẻ cũng nghĩ như vậy. Thậm chí, nhiều người còn dùng chuyện lì xì để "soi" người khác về độ hào phóng, chịu chi.
Tôi là người coi trọng ý nghĩa ban đầu tốt đẹp của các phong tục cổ truyền, vì thế dù xung quanh thế nào thì vẫn giữ quan điểm mừng tuổi để lấy may nên không cần nhiều. Đã xác định nên tôi cũng sẵn sàng tâm lý đối mặt với phản ứng không đúng lắm của một vài trẻ em; tôi nghĩ người thấy ngại và khó xử nhiều hơn phải là bố mẹ những đứa trẻ bóc phong bì ra xem và chê ít trước mặt khách.
Ấy vậy nhưng vẫn có lần tôi cảm thấy xấu hổ và "đứng hình" mất một lúc, đó là khi về ra mắt gia đình bạn gái. Tôi năm nay 40 tuổi nhưng chưa lập gia đình một phần vì là con trưởng, có trách nhiệm kiếm tiền giúp bố mẹ ở quê nuôi 3 đứa em ăn học, mãi mới có thể tích cóp để mua trả góp cho mình căn chung cư hơn 50m2 ở khá xa trung tâm Hà Nội. Ngoài ra, cũng vì khá kén chọn nên tôi mãi vẫn chưa tìm được người phù hợp, cho đến khi quen một phụ nữ từng ly hôn, có một con trai 7 tuổi, đang sống với bố mẹ đẻ.
Tôi thích cô ấy từ lần gặp đầu tiên. Bố mẹ tôi đã quá sốt ruột chờ đợi con dâu tương lai nên rất mừng, thúc giục cưới càng sớm càng tốt. Sau một thời gian tìm hiểu, Tết năm ngoái, cô ấy đưa tôi về ra mắt bố mẹ đẻ, cũng để tôi có dịp gần gũi với con trai riêng của mình hơn. Đại gia đình bạn gái sống trong một dãy nhà, cạnh nhà bố mẹ là nhà hai anh trai.
Lần đầu ra mắt gia đình vợ tương lai, tôi không khỏi căng thẳng. Bố mẹ tôi hỗ trợ việc mua quà bánh biếu ông bà bên đó, còn tôi thì chuẩn bị sẵn các phong bao lì xì vì biết ngoài con của cô ấy sẽ có các cháu nhà anh chị sang chơi.
Màn ra mắt khá suôn sẻ. Bố mẹ bạn gái ban đầu có vẻ e dè khi biết tôi vẫn là trai tân, nhưng thấy thái độ chân thành của tôi thì dần cởi mở và gần gũi hơn. Mọi sự diễn ra suôn sẻ cho đến màn mừng tuổi.
Sau khi nhận được lì xì, cả đám trẻ con, trong đó có cả con trai của cô ấy, lập tức bóc phong bao trước mặt tôi và cả nhà. Trái với thái độ hân hoan của lũ trẻ quê tôi khi nhận tiền mừng tuổi, mấy đứa trẻ nhà bạn gái lập tức nhăn mặt, con trai cô ấy còn trề môi thốt lên: "Có mỗi 50 nghìn bọ..."
Lũ trẻ chê tiền lì xì ít khiến tôi không khỏi muối mặt. (Ảnh tạo bởi AI)
Câu nói khiến tôi đỏ mặt, trong giây lát bị "đơ máy", không thể nói tiếp câu chuyện dang dở. Bố mẹ cô ấy cũng ngại quá, nhìn đám cháu rồi nạt ngang, cốt để át đi không khí gượng gạo của cả đại gia đình. Dù luôn nghĩ mình không sai khi chỉ cho vào phong bao của mỗi đứa trẻ một tờ tiền màu hồng may mắn, tôi vẫn cảm thấy muối mặt và ức chế vì nghĩ có thể nhà gái đang đánh giá sự hào phóng của mình.
Tình huống xấu hổ hôm ra mắt khiến tôi cũng có đôi chút gờn gợn, không hiểu mình sẽ đối mặt thế nào nếu sống với một cậu con trai đang tuổi ăn, tuổi nghịch và có phần thiếu lễ phép. Sau này, tôi có dịp gặp cháu và nói chuyện nhiều hơn, nhưng cảm giác về màn mừng tuổi vẫn khiến tôi luôn có nhiều băn khoăn trong lòng. Phản ứng giống nhau của đám trẻ đối với số tiền nhận được khiến tôi suy nghĩ về nếp nhà và cách dạy con của đại gia đình bạn gái.
Có lẽ những băn khoăn về chuyện có thể sống hòa hợp với con riêng của vợ và gia đình vợ hay không khiến tôi cho đến nay vẫn tiếp tục giai đoạn tìm hiểu mà chưa thúc đẩy việc cưới xin.
Tết này, tôi từng nghĩ tăng số tiền mừng tuổi bọn trẻ nhà bạn gái thành 200 nghìn, tờ tiền cũng có màu hồng - vàng may mắn, nhưng sau khi cân nhắc lại thôi. Làm như vậy, tôi thấy mình đang thỏa hiệp với quan điểm "lệch" về tiền mừng tuổi, cũng như khiến người khác xem như tôi tự thừa nhận năm ngoái mình ki bo.
Có lẽ gia đình bạn gái vẫn nhớ tình huống xấu hổ Tết năm ngoái và dặn dò trước nên năm nay, bọn trẻ không mở phong bao mà sau khi cảm ơn xong thì rút hết về phòng. Tôi đoán chúng muốn kiểm tra và bình phẩm với nhau. Thôi thì ít nhất những đứa trẻ này cũng đã học được rằng, làm việc đó trước mặt người mừng tuổi chúng và vô lễ và bất lịch sự.
Tôi biết tình huống bị trẻ con chê tiền mừng tuổi quá ít cũng xảy ra với nhiều người khác. Trách trẻ con thì ít, trách người lớn thì nhiều. Tôi tin rằng nếu người lớn trong gia đình ngay từ đầu đã dạy con cháu về nguồn gốc và ý nghĩa của tục mừng tuổi, dạy con về cách ứng xử khi nhận quà của người khác cũng như cái nhìn đúng đắn với tiền bạc thì bọn trẻ sẽ không có phản ứng bóc phong bì ra chê bai.
Tết cổ truyền là di sản văn hóa quý báu của cha ông để lại từ ngàn xưa. Thời gian trôi qua, nhiều tục lệ đón năm mới đã mai một nhưng tục mừng tuổi vẫn được duy trì. Chúng ta trân trọng bản sắc văn hóa và những vẻ đẹp tinh thần của tổ tiên để lại thì nên cố gắng bảo tồn ý nghĩa tốt đẹp của phong tục chứ không phải là cái vỏ vật chất của nó.
Đừng để những trẻ em như búp trên cành coi việc nhận lì xì như một cách kiếm tiền ngày Tết, khiến cái ý nghĩa cầu chúc an lành của tờ tiền mừng tuổi bị mất đi.
