Trong hành trình trưởng thành của một đứa trẻ, môi trường gia đình đóng vai trò then chốt. Một gia đình ấm áp, ổn định sẽ là nền móng vững chắc cho sức khỏe tinh thần và tương lai của trẻ. Ngược lại, một số mô hình gia đình sai lệch lại dễ khiến việc giáo dục "đi vào ngõ cụt".
Dưới đây là hai kiểu gia đình điển hình thường dẫn đến giáo dục thất bại, bố mẹ cần đặc biệt lưu ý.
Ảnh minh hoạ
1. Gia đình đặt con lên trên hết – mọi thứ xoay quanh con
Ở nhiều gia đình, trẻ trở thành "trung tâm vũ trụ", mọi hoạt động trong nhà đều phục vụ cho con. Ông bà, bố mẹ nâng niu quá mức, chiều theo mọi yêu cầu, sẵn sàng hy sinh cuộc sống và thời gian của bản thân. Mô hình này nghe thì thương con, nhưng lại gây ra nhiều hệ quả:
(1) Trẻ trở nên ích kỷ, chỉ nghĩ đến bản thân
Khi đã quen được đáp ứng mọi nhu cầu, trẻ sẽ mặc nhiên cho rằng "ai cũng phải xoay quanh mình". Ví dụ: Trong bữa ăn gia đình, trẻ có thể lấy hết món mình thích, hoàn toàn không để ý người khác.
Theo khảo sát, hơn 70% trẻ lớn lên trong môi trường quá nuông chiều đều thể hiện mức độ ích kỷ khác nhau.
(2) Trẻ thiếu tính độc lập và không có trách nhiệm
Cha mẹ làm thay mọi thứ, trẻ không có cơ hội tự giải quyết vấn đề. Đến khi rời vòng tay bố mẹ, trẻ dễ lúng túng, phụ thuộc. Một số bạn lên đại học mà không biết giặt đồ, dọn phòng, sinh hoạt vô cùng bừa bộn.
Cha mẹ cần làm gì?
Hiểu rằng trẻ là một thành viên bình đẳng, không phải nhân vật "tối thượng".
Để trẻ tham gia việc nhà, học cách quan tâm và chia sẻ.
Bố mẹ cũng cần có cuộc sống riêng, là tấm gương về sự độc lập và tự chủ.
2. Gia đình "mẹ nói gà, bố nói vịt": Cha mẹ thường xuyên… phá lời nhau
Đây là tình huống nhiều nhà gặp phải: Cha mẹ bất đồng quan điểm trong việc dạy con, thậm chí phủ nhận nhau trước mặt con. Hậu quả rất nghiêm trọng:
(1) Trẻ rối loạn giá trị, không biết đúng sai
Khi bố dạy một kiểu, mẹ nói kiểu khác, trẻ sẽ không biết nên nghe ai. Lâu dần, trẻ mất khả năng phân định đúng sai, hình thành hệ giá trị lệch lạc. Ví dụ: Bố dạy trẻ phải trung thực. Nhưng mẹ lại bảo con "nói dối cho tiện một chút cũng được". Trẻ sẽ rất bối rối.
(2) Quyền uy của cha mẹ bị suy yếu
Khi cha mẹ liên tục bác bỏ nhau trước mặt con, trẻ sẽ nghĩ: "Lời bố mẹ nói cũng chẳng đáng tin". Trẻ dễ lấy đó làm cớ để né trách nhiệm, thậm chí "lợi dụng" sự mâu thuẫn giữa bố mẹ.
Cha mẹ cần làm gì?
Thống nhất quan điểm dạy con trước.
Nếu bất đồng, hãy trao đổi riêng – tuyệt đối không cãi nhau trước mặt trẻ.
Tôn trọng và hỗ trợ nhau khi một người đang dạy con.
Hiểu rằng: khi cha mẹ hợp tác, trẻ mới có thể an tâm và phát triển lành mạnh.
Gia đình là chiếc nôi nuôi dưỡng tâm hồn và tính cách của trẻ. Cha mẹ là người thầy đầu tiên và quan trọng nhất. Tránh nuông chiều quá mức. Tránh mâu thuẫn trước mặt con. Tạo ra một môi trường vừa yêu thương, vừa có nguyên tắc.
Hy vọng mỗi cha mẹ nhìn lại cách giáo dục của mình, điều chỉnh kịp thời, và cùng con xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
