Từ xa xưa, y học cổ truyền đã tận dụng mọi bộ phận của cây mướp từ quả, lá, hạt, rễ đến xơ mướp để làm thuốc chữa nhiều chứng bệnh phổ biến. Ngày nay, khoa học hiện đại cũng đã chứng minh rằng mướp không chỉ bổ dưỡng mà còn giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý mà không cần phụ thuộc vào thuốc tây.
Theo nghiên cứu, trong 100g mướp chứa tới 95g nước, 0,9g protit, 0,1g lipit, 3g glucit, 0,5g xeluloza cùng nhiều vitamin B, C và khoáng chất như sắt, beta-carotene. Nhờ thành phần giàu nước và dưỡng chất, mướp không chỉ giúp làm mát cơ thể mà còn hỗ trợ phòng, điều trị nhiều bệnh lý hiệu quả.
Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội) cho biết: " Theo Đông y, mướp có vị ngọt, tính mát, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu đờm, thông kinh mạch và tăng tiết sữa. Không chỉ quả mướp, các bộ phận khác như lá, hạt, rễ, tua cuốn của cây mướp cũng có giá trị dược liệu cao".
Nhiều gia đình có thói quen mua mướp về nhà phơi khô, khi cần có thể dùng để điều chế nhiều bài thuốc tốt.
Những bài thuốc từ quả mướp khô: Đơn giản mà hiệu quả
1. Chữa viêm xoang
Quả mướp phơi khô, rang cho teo lại rồi nghiền thành bột mịn. Mỗi sáng uống 6g bột mướp với nước ấm khi bụng còn đói, kiên trì trong 8 ngày giúp giảm viêm xoang hiệu quả.
2. Hỗ trợ điều hòa huyết áp
Mướp khô 300g, táo ta 200g, chanh 50g, đường phèn vừa đủ. Mướp và táo gọt vỏ, ép lấy nước, hòa cùng nước chanh, đường phèn, dùng uống hàng ngày trong 10 ngày để điều hòa huyết áp.
3. Giúp thông kinh nguyệt, hỗ trợ tiết sữa
Một quả mướp khô để nguyên hạt, đốt thành tro, nghiền thành bột. Mỗi lần uống 8g bột với rượu giúp điều hòa kinh nguyệt, thông tia sữa.
4. Giảm hôi chân
Đốt mướp già thành tro, tán nhỏ rồi rắc vào trong giày, đi liên tục trong 15 ngày giúp hút ẩm, khử mùi hiệu quả.
Một số món ăn/bài thuốc khác từ rễ mướp, hoa mướp và mướp tươi
1. Giảm đau lưng, viêm mũi, viêm xoang
Lấy 40-120g rễ mướp hương, sắc với nước uống hàng ngày giúp giảm đau nhức, tiêu viêm, thông mũi, dễ thở.
Theo Y học cổ truyền, mướp có vị ngọt, tính mát, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp...
2. Tăng tiết sữa sau sinh
Dùng một quả mướp tươi nấu canh với móng giò, ăn trong bữa cơm giúp kích thích tiết sữa dồi dào.
3. Trị mề đay, mẩn ngứa
Giã nát một nắm lá mướp tươi, lọc lấy nước, thêm chút băng phiến rồi bôi lên vùng da bị mề đay giúp làm dịu da, giảm ngứa nhanh chóng.
Từ mướp, có thể nấu được nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng.
4. Giảm đau nửa đầu
Sắc 15-30g rễ mướp với nước uống mỗi ngày giúp thông kinh lạc, giảm đau đầu, trị viêm mũi, ho kéo dài.
5. Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ, đại tiện ra máu
Hoa mướp 30g sắc lấy nước uống mỗi ngày. Hoặc nấu canh mướp tươi 250g với thịt lợn nạc 200g, ăn trong bữa cơm giúp giảm triệu chứng bệnh trĩ.
6. Giảm đau nhức thần kinh
Lấy nước mướp hâm nóng rồi uống, hoặc dùng lá mướp xay nhuyễn bôi lên chỗ đau giúp giảm viêm, làm dịu cơn đau hiệu quả.
Những lưu ý quan trọng khi dùng mướp làm thuốc
Dù có nhiều công dụng tuyệt vời, mướp vẫn cần được sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả tối đa. Lương y Bùi Đắc Sáng khuyến nghị:
Dùng đúng liều lượng : Các bài thuốc từ mướp chỉ phát huy tác dụng khi dùng đúng cách, đúng liều lượng. Việc sử dụng quá nhiều hay quá ít đều có thể làm giảm hiệu quả.
Không phải ai cũng nên dùng mướp thường xuyên : Người có tỳ vị yếu, hay đau bụng, tiêu chảy không nên ăn nhiều mướp vì có thể làm tình trạng tiêu hóa trở nên kém hơn.
Nam giới bị yếu sinh lý nên hạn chế : Theo Đông y, mướp có tính mát nên có thể không phù hợp với những người có thể trạng hàn, đặc biệt là nam giới bị yếu sinh lý.
Tác dụng khác nhau tùy cơ địa : Hiệu quả của mướp có thể thay đổi tùy vào cơ địa từng người. Nếu có dấu hiệu bất thường khi sử dụng, nên ngừng ngay và tham khảo ý kiến chuyên gia.
