Xứ Nghệ nổi tiếng với các đặc sản được nhiều người ưa thích như cháo Lươn, cam Xã Đoài, bánh đa Đô Lương… Ngoài ra, về xứ Nghệ có món ăn rất đỗi bình dị, gần gũi luôn níu chân mỗi người khi đã được một lần thưởng thức đó là nhút Thanh Chương. Món ăn đã lưu truyền vào dân gian bao nhiêu đời nay với câu ca dao: "Ai về ăn nhút Thanh Chương, dừng chân nếm thử vị tương Nam Đàn".
Nhút có thể hiểu giống như dưa, cà đem muối nhưng nguyên liệu được làm từ mít xanh hoặc xơ mít. Tên gọi là nhút Thanh Chương chính bởi món ăn này xuất phát từ vùng Thanh Chương, khi người dân ở đây còn nghèo khổ, nhà nào cũng phải ăn cơm độn ngô, độn sắn mà vẫn không đủ no.
Chia sẻ với VietNamNet, chị Nguyễn Liên (sống ở Thanh Chương, Nghệ An) cho biết, nhút được làm từ quả mít non (mít mật, mít dai hay mít Thái… đều được), sau đó đem trộn gia vị.
Mùa làm nhút thường bắt đầu từ tháng 3, tháng 4 dương lịch hàng năm. Khi ấy, quả mít trên cây mới đậu khoảng 2 tháng, chưa quá già mà cũng không quá non, phù hợp để chế biến.
Quả mít non sau khi thu hái sẽ được gọt hết lớp vỏ gai bên ngoài rồi đem rửa cho sạch nhựa. Tùy từng nơi, người ta có thể băm nhỏ hoặc thái từ ngoài vào trong sao cho xơ, múi và hạt mít non đều tạo thành sợi dài khoảng 3-4cm.
Tiếp đến, mít được ngâm với nước gạo trong 1-2 tiếng để loại bỏ hết nhựa, khử thâm, giúp sợi mít từ bầm đen trở nên trắng tinh, trông lạ mắt.
Theo chị Liên, để làm món nhút, ngoài mít non băm nhỏ hoặc thái sợi, người dân địa phương còn kết hợp với một số nguyên liệu, gia vị như sả, riềng, tỏi, ớt cay,…
Tất cả cũng được đem thái nhỏ, trộn đều với sợi mít rồi cho vào muối. Ở một số nơi, trước khi muối, người ta còn đem phơi nắng để sợi mít săn lại, tăng độ giòn, dai.
Nhút Thanh Chương là đặc sản được nhiều người ưa thích. Ảnh: báo Người Lao Động.
Cách muối nhút cũng tương tự cách muối dưa, cà ở một số tỉnh thành miền Bắc. Cứ một cân sợi mít thì bóp với một cân muối, tiếp đó ủ trong nồi, chum (hoặc vại) tùy theo nhu cầu sử dụng của từng gia đình.
"Tùy văn hóa từng nơi và sở thích từng nhà mà bà con có thể biến tấu món nhút với một số nguyên liệu khác. Ngoài mít non, người dân còn làm nhút từ xơ mít chín, kết hợp với cà, hoa chuối hay cả măng…", chị cho hay.
Nhút muối càng lâu càng ngon, mùa hè thì ủ chừng 3-5 ngày là chín. Còn mùa đông, thời gian muối lâu hơn, khoảng 1-2 tuần.
Chị Liên nói thêm, việc muối nhút cần có kinh nghiệm, không được muối mặn quá hoặc nhạt quá. Quá trình muối phải đảm bảo nguyên liệu sạch, đậy nắp kín, nếu không có thể làm món ăn bị hỏng, phải bỏ đi.
"Để món nhút đạt chuẩn, người dân khi muối thường dùng vật cứng nén chặt, đè lên trên và không để mít nổi trên mặt nước. Nếu mít nổi thì thành phẩm lúc chín sẽ bị thâm đen, làm giảm độ ngon", chị giải thích.
Theo Sức khỏe & Đời sống, món nhút chỉ cần vắt ráo nước rồi chấm mắm tỏi, nước tương ăn kèm rau kinh giới rất hợp. Ngoài ra chị em có thể rửa sạch vắt nước xào với mỡ thêm chút đường ăn siêu tốn cơm. Những ngày thời tiết nắng khô hanh, một bát nhút nộm thêm chút lạc, bánh đa, thịt lợn ăn kèm thì không còn gì tuyệt hơn.
Thứ "xưa không ai ăn" nay thành đặc sản đắt đỏ dân phố thích mê, 1,4 triệu đồng/kgĐỌC NGAYBên cạnh đó, nhút còn có thể nấu canh cá chua hay canh lạc ăn vừa bùi, vừa chua, vừa thơm rất lạ miệng. Các nguyên liệu để kết hợp với nhút đều rất mộc mạc, dễ kiếm nhưng tạo nên hương vị mới mẻ, thanh thanh, man mát, vô cùng dễ ăn.
Theo Tri thức & Cuộc sống, những năm gần đây, nhút mít xuất hiện ở Hà Nội. Nhiều địa chỉ rao bán đặc sản địa phương hoặc trên chợ mạng, nhút mít được bán với giá khoảng 40.000 đồng/kg. Thậm chí nhút mít còn được xào sẵn, làm nộm sẵn, khách mua về có thể ăn được luôn, vô cùng tiện lợi.
Nhút Thanh Chương không phải là cao lương mỹ vị, cái chất dân dã của món ăn này đã khiến không chỉ người xứ Nghệ, mà bất kỳ ai đã một lần nếm thử sẽ nhớ mãi.
Minh Hoa (t/h)
