Lãnh đạo bước ra từ… các nghiên cứu tâm lý

Vậy làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo mà đội ngũ không chỉ “theo” mà còn thật sự trân trọng và ngưỡng mộ? Đáp án được tìm thấy từ các nguyên tắc đơn giản nhưng mạnh mẽ, được rút ra từ các lý thuyết tâm lý học hiện đại. Hãy cùng khám phá những bí quyết này!

Lãnh đạo không phải là “Sếp” - Hãy là đại diện của đội nhóm

Có một sự thật thú vị rằng: Nhân viên không thích bị sai khiến, nhưng họ lại sẵn sàng cống hiến cho một lãnh đạo mà họ cảm thấy “giống mình”. Theo Lý thuyết bản sắc xã hội trong lãnh đạo - Social Identity Theory of Leadership của Haslam và cộng sự, một lãnh đạo giỏi không chỉ ra lệnh “Tôi quyết định thế này” mà phải nói “Chúng ta sẽ cùng làm điều này”. Sự kết nối và đồng cảm chính là yếu tố then chốt để tạo ra sự trung thành.

Khi lãnh đạo là một phần của “chúng ta”, không phải là một người đứng trên cao, nhân viên sẽ cảm thấy họ đang đi con đường cùng nhau, không phải vì họ phải làm theo. Cảm giác này tạo ra sự đoàn kết, sự nỗ lực cùng nhau đạt được mục tiêu chung.

Liệu bạn có sẵn sàng rời khỏi vị trí và quyền lực của mình để bước xuống, đi vào và đồng hành cùng đội ngũ của mình không? Điều này có thể là thử thách không nhỏ cho những ai quen với việc ra quyết định độc lập, nhưng khi thực sự bước xuống để đồng hành và chia sẻ, lãnh đạo không chỉ mang lại kết quả mà còn nuôi dưỡng văn hóa mạnh mẽ trong tổ chức.

Lãnh đạo không chỉ là quản lý, mà là thắp lửa đam mê

Điều hành công việc là phần quan trọng, nhưng chỉ quản lý thôi chưa đủ. Theo Lý thuyết lãnh đạo chuyển hóa (Transformational Leadership) của Bass & Avolio, lãnh đạo cần truyền cảm hứng, thổi bùng ngọn lửa đam mê, giúp nhân viên nhìn thấy mục tiêu lớn lao hơn là chỉ “làm xong việc”.

Một lãnh đạo chuyển hóa có bốn đặc điểm nổi bật:

Ảnh hưởng bằng tầm nhìn: Lãnh đạo giỏi không chỉ giỏi quản lý mà còn phải thể hiện giá trị, đạo đức và nguyên tắc sống rõ ràng. Khi nhân viên thấy được sự chính trực trong lãnh đạo, họ dễ dàng tin tưởng và đi theo.

Động lực truyền cảm hứng: Một nhà lãnh đạo giỏi cần biết cách sử dụng ngôn ngữ để khơi dậy cảm hứng và tinh thần làm việc tích cực trong tập thể.

Kích thích trí tuệ: Nhân viên không muốn chỉ làm theo lệnh; họ muốn thử thách và sáng tạo. Một lãnh đạo giỏi không ngại đặt câu hỏi khó, khuyến khích tư duy phản biện và tạo không gian để nhân viên bộc lộ tiềm năng.

Quan tâm cá nhân: Mỗi nhân viên có một câu chuyện riêng, một động lực riêng. Khi lãnh đạo thể hiện sự quan tâm thực sự, nhân viên sẽ cảm thấy được đánh giá đúng và có động lực cống hiến.

Để trở thành lãnh đạo thắp lửa, bạn có sẵn sàng đặt mình vào vị trí của người khác? Bạn có đủ quan tâm, sự đồng cảm và khả năng lắng nghe để thực sự hiểu những gì đội ngũ cần? Khi bạn lắng nghe họ, chia sẻ những ước mơ và mục tiêu của họ, bạn sẽ thấy ngọn lửa đam mê đó được thắp lên trong từng con người. Đó chính là sức mạnh của lãnh đạo chuyển hóa - khơi dậy cảm hứng và sáng tạo từ đội ngũ của bạn.

Hiệu ứng “Chúng ta” - Khi lãnh đạo trở thành một phần của đội ngũ

Lãnh đạo xa cách chỉ làm đội ngũ thêm phân tán. Nghiên cứu của Steffens, Haslam, Reicher và Platow chỉ ra rằng lãnh đạo gần gũi và thấu hiểu nhân viên sẽ xây dựng sự gắn kết vững vàng. Khi lãnh đạo là một phần của nhóm, mức độ trung thành và cam kết của đội ngũ sẽ tăng lên gấp bội.

Vậy bạn đã sẵn sàng chưa? Liệu bạn có thể ngồi ăn trưa cùng nhân viên, chia sẻ khoảnh khắc thất bại và học hỏi từ những sai lầm của chính mình? Một lãnh đạo biết thừa nhận sai lầm sẽ dễ dàng kết nối hơn.

Động lực không phải tiền mà là quyền được làm chủ

Theo Thuyết Tự Quyết (Self-Determination Theory) của Deci & Ryan, tiền bạc không phải yếu tố quyết định giúp nhân viên làm việc hiệu quả. Ba yếu tố quan trọng hơn là:

Tự chủ: Nhân viên có quyền quyết định cách họ làm việc sẽ thúc đẩy động lực gấp bội.

Năng lực: Cảm giác tiến bộ và trưởng thành sẽ khiến nhân viên cống hiến hết mình.

Sự kết nối: Khi nhân viên cảm thấy họ thuộc về một tập thể, họ sẽ làm việc hết sức mình.

Lãnh đạo là nghệ thuật chơi cùng đội, không chỉ lãnh đạo từ xa

Hình ảnh lãnh đạo ngày nay không còn là người ngồi trên ngai vàng, mà là huấn luyện viên đồng hành cùng đội ngũ, cùng chiến đấu và thành công. Khi lãnh đạo không chỉ ra lệnh mà còn là người kết nối, thắp lửa đam mê và giúp đội ngũ phát huy hết tiềm năng, kết quả không chỉ là “thành công” mà là hành trình đầy cảm hứng của mọi người.

Đừng chỉ là người đưa ra mệnh lệnh - hãy là người cùng đội ngũ tạo nên một câu chuyện thành công đậm dấu ấn. Khi nhân viên cảm thấy họ không chỉ làm việc vì bạn, mà còn vì sự phát triển của bản thân, họ sẽ không chỉ “theo” bạn, mà họ sẽ cùng bạn tạo ra kỳ tích.

Bí quyết lãnh đạo dựa trên tâm lý học hiện đại

Tâm lý học lãnh đạo cho rằng, để trở thành nhà lãnh đạo hiệu quả, cần hiểu rõ các giá trị và quan điểm của người theo mình thay vì áp đặt quyền lực tuyệt đối, từ đó tạo điều kiện cho một cuộc đối thoại hiệu quả. Không có nhóm tính cách cố định nào có thể đảm bảo khả năng lãnh đạo tốt, bởi những phẩm chất lý tưởng nhất phụ thuộc vào tính chất của nhóm mà nhà lãnh đạo đang dẫn dắt. Những nhà lãnh đạo áp dụng chiến lược này không chỉ cần hòa nhập với nhóm mà còn phải định hình bản sắc của nhóm theo hướng làm cho các mục tiêu và chính sách của mình trở thành một phần tự nhiên của bản sắc đó.

(*) Chuyên gia Phát triển Lãnh đạo