Theo quy định của Luật TTATGT Đường bộ, kể từ 01/01/2026, khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em. Đây là quy định sẽ có hiệu lực từ 01/01/2026.
PGS.TS Phạm Việt Cường Giám đốc trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế Công Cộng đánh giá đây là một quy định rất tiến bộ, cung cấp bảo vệ tốt hơn với trẻ em trên ô tô. Hệ thống thiết bị an toàn cho trẻ em đã được chứng minh là giảm đáng kể nguy cơ chấn thương và tử vong cho trẻ em trong các vụ va chạm giao thông. Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng thiết bị an toàn đúng cách có thể giảm tới 70% tỷ lệ tử vong cho trẻ sơ sinh và 54% cho trẻ nhỏ.
PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết “Dây an toàn trên xe ô tô có tác dụng giảm 70% chấn thương nghiêm trọng và giảm 40% khả năng tử vong với hành khách trên xe. Tuy nhiên dây an toàn chỉ được thiết kế cho người trưởng thành. Trong trường hợp trẻ em còn nhỏ, dây an toàn có thể không giữ được cơ thể trẻ khi có va chạm, thậm chí trẻ em bị chấn thương bởi chính dây an toàn”.
Phân loại các thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ em - Ảnh: Ủy ban ATGT Quốc gia
Thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô có thể bao gồm một số loại cụ thể: Nôi trẻ em sơ sinh (thường < 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ từ 2-6 tuổi); và các loại ghế nâng và đệm nâng (cho trẻ từ 6-10 tuổi).
Việc sử dụng nôi an toàn cho trẻ dưới 2 tuổi và ghế cho trẻ dưới 6 tuổi rất dễ dàng và thuận tiện, bảo đảm độ tiện lợi và thoải mái cho trẻ. Khi trẻ lớn từ 6-10 tuổi và ghế trẻ em có thể trở nên chật chội, trẻ có thể chuyển sang sử dụng ghế nâng và đệm nâng.
Khuyến cáo của Cơ quan Quản lý An toàn giao thông đường bộ Hoa Kỳ (NHTSA) là nhóm trẻ em vẫn nên tiếp tục sử dụng ghế nâng hoặc đệm nâng cho đến khi cao 145cm. Như vậy có thể thấy lo ngại về việc trẻ em quá lớn để ngồi vào ghế đã được giải quyết. Trẻ từ 6-10 tuổi có thể sử dụng ghế nâng hoặc đệm nâng một cách rất thoải mái và tiện nghi trên ô tô con cá nhân.
Các thử nghiệm đã chứng minh khi trẻ em sử dụng thiết bị an toàn phù hợp thì rủi ro bị chấn thương giảm xuống rất thấp. Báo cáo của Hiệp Hội An toàn giao thông Đường bộ Toàn cầu (GRSP) cho thấy thiết bị an toàn cho trẻ em có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong (giảm từ 34% – 81%), giảm các chấn thương nghiêm trọng (35-72%) và các chấn thương khác của trẻ (25-58%) trong các vụ va chạm giao thông.
Ông Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia chia sẻ: “Chắc hẳn chúng ta vẫn còn thông tin, Ngày 24/02/2021, tại Lâm Đồng, một ô tô 7 chỗ khi xuống dốc đã va chạm trực diện vào lan can bê tông. Vụ tai nạn khiến 4 người trong gia đình trên xe bị thương nặng, được đưa đến Bệnh viện II Lâm Đồng (TP.Bảo Lộc) cấp cứu ngay sau đó. Tuy nhiên, do bị thương quá nặng, cháu bé 7 tuổi đã tử vong trên đường tới bệnh viện cấp cứu.
Ngày 14/07/2023, một ô tô 4 chỗ di chuyển từ TP Nam Định về xã Hợp Hưng, đến khu vực ngã tư xã Đại An và xã Hợp Hưng, đã va chạm với xe tải. Trên ô tô lúc này có 4 người (gồm 2 phụ nữ và 2 bé gái nhỏ). Cú va chạm mạnh khiến nữ tài xế và 1 cháu bé tử vong. Trên đây hai trường hợp điển hình cho thấy các rủi ro dẫn tới thương tích với trẻ em trên xe ô tô đang diễn biến phức tạp. Theo đánh giá của các chuyên gia ATGT, các thiệt hại trên có thể phòng tránh và giảm thiểu rất nhiều nếu các trẻ em trên xe ô tô trên được bảo vệ bởi các thiết bị an toàn phù hợp với trẻ. Thực tế trên khẳng định tính đúng đắn và cần thiết của quy định mới về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô tại Việt nam trong thời gian tới", ông Minh cho hay.
Phân loại các thiết bị an toàn cho trẻ em
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024/BGTVT về Thiết bị an toàn cho trẻ em dùng trên xe ô tô ban hành kèm theo Thông tư 48/2024/TT-BGTVT có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026, VOV giao thông đưa tin.
Bộ Quy chuẩn quy định, thiết bị an toàn cho trẻ emlà thiết bị có khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên xe ô tô, được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em.
Thiết bị an toàn cho trẻ em bao gồm:
Hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) là tổ hợp các bộ phận bao gồm ghế, dây đai, khóa an toàn, thiết bị điều chỉnh và các phụ kiện khác như nôi, tấm chắn va chạm; có khả năng lắp đặt chắc chắn lên xe ô tô.
Hệ thống ghế trẻ em CRS được chia thành 5 nhóm theo cân nặng của trẻ em: Nhóm 0 dành cho trẻ em có cân nặng dưới 10 kg; Nhóm 0+ dành cho trẻ em có cân nặng dưới 13 kg; Nhóm I dành cho trẻ em có cân nặng từ 9 kg đến 18 kg; Nhóm II dành cho trẻ em có cân nặng từ 15 kg đến 25 kg; Nhóm III dành cho trẻ em có cân nặng từ 22 kg đến 36 kg;
Hệ thống ghế trẻ em CRS phân thành 4 loại: Loại phổ thông (Universal), lắp ở hầu hết các vị trí ghế ngồi trên xe; Loại hạn chế (Restricted), lắp ở các vị trí ghế ngồi dành cho loại phương tiện cụ thể được nhà sản xuất ghế hoặc nhà sản xuất xe quy định; Loại bán phổ thông (Semi-universal) và Loại dành cho xe đặc biệt (Specific vehicle) dùng trong các trường hợp: Dành cho các xe đặc biệt; Dành cho các xe được lắp sẵn Hệ thống ghế trẻ em CRS.
Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System) gồm: Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX toàn diện (Integral Universal ISOFIX Child Restraint Systems - i-Size) là một loại Hệ thống ghế trẻ em phù hợp để sử dụng ở mọi vị trí ghế ngồi i-Size của xe ô tô; và Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX "dành cho xe đặc biệt" (Integral "Specific vehicle ISOFIX" Child Restraint Systems) là loại Hệ thống ghế cho trẻ em được sử dụng cho loại xe đặc biệt.
Quy định chung đối với thiết bị an toàn cho trẻ em, bao gồm:
Thiết bị an toàn cho trẻ em phải phù hợp để lắp đặt lên xe ô tô.
Không có cạnh sắc hoặc phần nhô gây hư hại quần áo người ngồi trong xe ô tô, hư hại vỏ bọc ghế xe ô tô.
Các bộ phận cứng của thiết bị an toàn cho trẻ em không lộ các cạnh sắc làm mòn dây đai tại các vị trí tiếp xúc với dây đai.
Không thể tháo các bộ phận của thiết bị an toàn cho trẻ em hoặc không thể tháo nếu không sử dụng các dụng cụ chuyên dụng. Bất kỳ thành phần nào có thiết kế để tháo rời được nhằm bảo dưỡng hoặc điều chỉnh phải đảm bảo tránh nguy cơ lắp đặt sai và sử dụng không đúng cách.
Yêu cầu kỹ thuật và phương pháp thử đối với khóa và dây đai của Thiết bị an toàn cho trẻ em
Nôi lắp ngược trên xe cho trẻ sơ sinh - Ảnh: NHS UK
Khóa phải được thiết kế để ngăn chặn mọi nguy cơ thao tác không đúng cách. Tại mọi vị trí khóa tiếp xúc với trẻ em, chiều rộng không được nhỏ hơn chiều rộng tối thiểu của dây đai như quy định trong điểm 2.5 dưới đây.
Khóa sẽ luôn đóng ở mọi vị trí ngay cả khi dây đai không căng. Khóa phải dễ thao tác. Khóa phải được mở bằng cách nhấn nút mở khóa hoặc sử dụng thiết bị tương tự.
Khi chiếu lên mặt phẳng vuông góc với hướng chuyển động ban đầu của nút:
Đối với nút mở khóa kín, diện tích bề mặt nút nhấn không nhỏ hơn 4,5 cm2 với chiều rộng không nhỏ hơn trên 15 mm.
Đối với nút mở khóa hở, diện tích không nhỏ hơn 2,5 cm2 và chiều rộng không nhỏ hơn 10 mm.
Chiều rộng là chiều nhỏ hơn trong hai kích thước tạo thành diện tích nút nhấn và vuông góc với hướng chuyển động của nút mở khóa.
Khu vực nút nhấn mở khóa phải có màu đỏ. Mọi bộ phận khác trên khóa không được sử dụng màu này.
Chiều rộng tối thiểu của dây đai thiết bị an toàn cho trẻ em tại điểm tiếp xúc với trẻ em là 25 mm.
