Người ta thường nói: “Lời nói là tấm gương phản chiếu trí tuệ cảm xúc của một người.” Trong giao tiếp hằng ngày, có 5 kiểu câu nói tưởng như vô hại nhưng lại tố cáo một trí tuệ cảm xúc (EQ) thấp. Ngược lại, người có EQ cao thường tránh những cách nói này, thay vào đó dùng lời lẽ để thấu hiểu, đồng cảm và kết nối.
1. Phủ nhận cảm xúc người khác: “Bạn có cần phải như vậy không?”
Chắc hẳn ai cũng từng trải qua cảnh bản thân đang buồn bã tâm sự, chưa nói được mấy câu thì đối phương đã cắt ngang bằng một câu: “Chuyện nhỏ xíu, có gì phải làm quá lên?” Ngay lập tức, bạn sẽ cảm thấy cảm xúc của mình bị coi nhẹ.
Như câu chuyện của anh Lý trong một công ty tại Thượng Hải, Trung Quốc. Anh thức đêm làm bản kế hoạch, cuối cùng bị cấp trên bác bỏ. Khi than thở với đồng nghiệp, anh chỉ nhận được lời đáp: “Chẳng phải chỉ là sửa lại kế hoạch thôi sao, có gì mà buồn bã thế?”. Cũng từ đó, anh Lý rất ngại chia sẻ cảm xúc của mình, đặc biệt là người đồng nghiệp nói trên.
Người có EQ cao thì hiểu rằng, mỗi cảm xúc đều có lý do tồn tại. Có thể chuyện ấy nhỏ bé trong mắt mình, nhưng với người khác lại là cả “ngọn núi”. Thay vì phủ nhận, họ thường nói: “Mình hiểu cảm giác của bạn, nếu là mình cũng sẽ thấy tủi thân. Hay là chúng ta cùng tìm cách xử lý nhé?” Chỉ một sự công nhận như vậy đã khiến người đối diện cảm thấy được thấu hiểu và trân trọng.
2. Đùn đẩy trách nhiệm: “Không phải lỗi của tôi”
Trong môi trường công sở, khi gặp rắc rối, một số người lập tức gạt bỏ trách nhiệm: “Lỗi do người khác cung cấp dữ liệu sai, không liên quan đến tôi.” Thậm chí có người còn tranh thủ “đổ thêm dầu vào lửa”: “Tôi đã cảnh báo rồi mà mọi người không nghe, giờ thấy hậu quả chưa?”
Câu chuyện của cô Vương - một nhân viên hành chính là ví dụ điển hình. Khi dữ liệu cô phụ trách xảy ra sai sót, cô vội thanh minh: “Không phải do tôi, lỗi là ở phòng tài chính.” Nhưng sau khi điều tra, chính cô mới là người không kiểm tra kỹ số liệu. Từ đó, niềm tin của cấp trên và đồng nghiệp dành cho cô đã giảm sút, cô cũng không còn được giao phó những nhiệm vụ quan trọng.
Ngược lại, người có EQ cao hiểu rằng, trốn tránh không giải quyết vấn đề mà còn làm mất uy tín. Họ chọn cách nói: “Lần này có trục trặc, để tôi kiểm tra lại phần mình trước rồi cùng mọi người tìm cách khắc phục.” Thái độ nhận trách nhiệm này không chỉ thể hiện sự trưởng thành mà còn giúp họ ghi điểm trong mắt người khác.
(Ảnh minh họa)
3. Dập tắt nhiệt huyết: “Dù sao bạn cũng không làm được”
Khi ai đó hào hứng chuẩn bị thử thách mới, điều họ mong chờ nhất là sự động viên. Nhưng nhiều người lại thẳng thừng dội gáo nước lạnh: “Bạn á? Thôi đi, chắc chắn thất bại.”
Một nam sinh viên đại học họ Trương từng háo hức đăng ký cuộc thi hùng biện. Thay vì cổ vũ, cậu lại nhận được lời mỉa mai của bạn cùng phòng: “Bạn còn hay run khi nói chuyện, tham gia làm gì, chẳng có cơ hội đâu.” Những lời ấy làm Trương cảm thấy mất tinh thần, trở nên tự ti và rất lâu sau mới dám nộp đơn tham dự.
Đối với người có EQ cao, họ biết cách tiếp thêm năng lượng cho người khác và dùng những lời nói tích cực để khơi dậy động lực của họ: “Ý tưởng hay đấy! Bạn đã nỗ lực nhiều rồi, biết đâu sẽ có kết quả bất ngờ. Nếu cần, mình sẽ giúp bạn chuẩn bị.”
4. Tùy tiện phán xét người khác: “Sao bạn lại sống như vậy?”
Mỗi người có cách sống, nhịp điệu và lựa chọn riêng. Nhưng người kém tinh tế lại thích áp đặt chuẩn mực của mình lên người khác: “Sao bạn tiêu tiền phung phí thế?” hay “Đã đến tuổi này rồi mà chưa kết hôn à?”
Mỗi lần gặp hàng xóm, cô Khương ở Thường Châu, Trung Quốc đều bị nhắc: “Con gái thì sớm lo chuyện gia đình, đừng mải mê công việc quá.” Những câu nói lặp đi lặp lại khiến cô chỉ biết cười gượng, dần dần còn tránh mặt để không phải nghe những lời đánh giá như vậy.
Người có EQ cao thì hiểu rằng, lựa chọn của mỗi người đều có lý do. Họ không phán xét mà chọn cách tôn trọng: “Bạn thấy thoải mái với cách sống của mình là được.” Chính sự tôn trọng ấy của họ giúp các mối quan hệ trở nên thoải mái và lâu bền.
(Ảnh minh họa)
5. Khoe khoang và tỏ ra hơn người: “Chuyện nhỏ thôi, dễ ợt”
Có người luôn muốn chứng minh mình giỏi hơn: “Chuyện này có gì khó, tôi làm trong nháy mắt.” Hoặc khi người khác hỏi, lại chế giễu: “Bạn kém quá, cái này ai chẳng biết.”
Một đồng nghiệp của anh Triệu - lập trình viên đã từng khiến anh khó xử như vậy. Khi anh Triệu học một phần mềm mới và muốn hỏi cách dùng, người kia liền đáp: “Phần mềm đơn giản thế này mà cũng không biết à? Tôi học nửa tiếng là xong rồi.” Lời nói ấy khiến anh vừa xấu hổ vừa ngại ngần, về sau không còn dám nhờ đối phương giúp đỡ.
Người có EQ cao lại chọn cách khiêm nhường: “Mới bắt đầu thì hơi khó, lúc trước tôi cũng phải làm quen một thời gian. Có gì chưa rõ, chúng ta cùng trao đổi.” Cách nói này vừa chia sẻ kinh nghiệm, vừa tôn trọng người khác, khiến đối phương dễ mở lòng hơn.
